Αγέλαστος πέτρα

Η Αγέλαστος Πέτρα (2000) είναι ένα ντοκιμαντέρ του σκηνοθέτη Φίλιππο Κουτσαφτή. Το κυρίως θέμα της ταινίας είναι η Ελευσίνα. Τα γυρίσματα της ταινίας διήρκεσαν 10 χρόνια. Η ταινία ακολουθεί τις ζωές ορισμένων κατοίκων της Ελευσίνας. Καθημερινοί, απλοί άνθρωποι παρελαύνουν μπροστά από τον φακό απαθανατίζοντας έτσι το κομμάτι της Ελευσίνας που κρατάνε μέσα τους. Η ταινία βραβεύτηκε στο 41ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. 

Μια περιπλάνηση δέκα σχεδόν χρονών στην Ελευσίνα, μια γνωριμία με τους κατοίκους της, ένας φόρος τιμής στην ιερότητα της , η καταστροφή που έφερε η εκβιομηχάνισή της.

 Είδος: Ντοκιμαντέρ
Σκηνοθεσία: Φίλιππος Κουτσαφτής
Σενάριο: Φίλιππος Κουτσαφτής
Παραγωγή: Φίλιππος Κουτσαφτής
Μουσική: Κωνσταντίνος Βήτα
Μοντάζ: Πολυχρόνης Θεοχάρης
Φωτογραφία: Φίλιππος Κουτσαφτής
Πρώτη προβολή: 16/2/2001
Διάρκεια: 87'

Η Αγέλαστος Πέτρα είναι το πρόσωπο της θεάς Δήμητρας που βάζει τα κλάματα με αυτά που αντικρίζουν τα μάτια της, καθώς κάθεται να ξαποστάσει από την πολύχρονη αναζήτηση της Περσεφόνης( κόρη της). Είναι η μνήμη των ελευσίνιων μυστηρίων μια τελετή ελπίδας και γαληνής, ώστε οι μυημένοι να ενωθούν με τη ροη της ζωής και να αντιμετωπίσουν τον ερχομό του θανάτου. Είναι ένας κύκλος ζωής και εξιλέωσης όπου ενώνονται προσωπικές ιστορίες και μνήμες ανθρώπων διαφορετικών, από μακρινές μεταξύ τους εποχές. Είναι ένα κομμάτι της ψυχής μας κατεστραμμένο ανεπανόρθωτα από μια ανάπτυξη χωρίς προσανατολισμό, από μια ψευδαίσθηση ευημερίας που τη σκεπάζουν οι φλόγες των διυλιστηρίων και οι μυρωδιές των πετρελαίων, από μια έλλειψη παιδείας απόλυτα καταστροφική καθώς δεν πρόκειται ποτέ να δούμε τη διαδρομή-πορεία που έκανα οι μύστες, ώστε να επικοινωνήσουν με την ουσία της ψυχής, με τις ρίζες του πολιτισμού. Είναι οι ευθύνες που έχουμε όλοι μας γιατί χωρίς ντροπή, χωρίς ένοχες και γεμάτοι αλαζονεία αφήνουμε καθημερινά τους "άξεστους" να ασελγήσουν πάνω στον χρόνο, πάνω στη μνήμη, πάνω στη καρδιά ενός λαού.

Είναι το θειο δώρο που μας χαρίζει ο Φίλιππος Κουτσαφτής ώστε να ανακαλύψουμε για ένα απειροελάχιστο δευτερόλεπτο έναν εαυτό που έχουμε χάσει μέσα στα γρανάζια της καθημερινότητας. Είναι η ταπεινότητα,η λιτότητα, η μεγαλοσύνη των εικόνων του που προσπαθούν να αποκρυπτογραφήσουν τη πορεία μας μες στο χρόνο καθώς μέσω της Ελευσίνας αντικρίζουμε τον εαυτό μας, της επιλογές μας, τον άνθρωπο που εξακολουθεί να καταστρέφει τα πάντα στο πέρασμα του.

Είναι η πέτρα της θεάς Δήμητρας που δεν πρόκειται να γελάσει ποτέ.

Σύμφωνα με το μύθο, η ομορφιά της Περσεφόνης θάμπωσε τον πανίσχυρο θεό του σκότους Πλούτωνα. Η γη άνοιξε και την κατάπιε. Αναζητώντας την, η Δήμητρα κατέφυγε στην Ελευσίνα.

Ο μύθος της Περσεφόνης

Οι Ελευσίνιοι της έδωσαν να πιει κυκεώνα, ένα ποτό φτιαγμένο από κριθάρι, νερό και δυόσμο. Η θεά όμως απαρηγόρητη έστρεψε το θυμό της στη γη εμποδίζοντας να βλαστήσει οποιοσδήποτε καρπός. Η πόλη απειλήθηκε με λιμό και τότε ο Δίας διέταξε τον Ερμή να φέρει πίσω την Περσεφόνη. Εντέλει αποφασίστηκε η κόρη να ζει έξι μήνες με τη μητέρα της και τους υπόλοιπους στον Αδη. Η Δήμητρα επέτρεψε στη γη της Ελευσίνας να ξανακαρπίσει κι έτσι θεσμοθετήθηκαν τα Ελευσίνια Μυστήρια.

«Η μόνη μας περιουσία είναι η μνήμη. Η Ελευσίνα είναι ένα αυτούσιο κομμάτι της Ελλάδος. Ίσως πιο κακοποιημένο. Είναι η Ελλάδα στην οποία γυρίσαμε την πλάτη μας. Γι’ αυτό ένοιωσα ότι, ως άνθρωπος και ως πολίτης αυτής της χώρας, οφείλω ένα πολύ μεγάλο συγνώμη.

        Στην Eλευσίνα θα έπρεπε, κανονικά, να πηγαίνουμε με τα γόνατα, όπως στην Παναγιά της Tήνου! Πρέπει να παραδοθείς και με ανιδιοτέλεια να προσεγγίσεις, αληθινά και ειλικρινά, αυτόν τον ιερό χώρο, σημείο και όριο για να δεις τόσο τον κόσμο γύρω σου, όσο και τον εαυτό σου... »

 Φίλιππος Κουτσααφτής

 Γεννήθηκε το 1950 στη Ζαγορά του Πηλίου. Σπούδασε κινηματογράφο, στην Αθήνα, στη Σχολή Σταυράκου. Νωρίτερα είχε τελειώσει μια σχολή μηχανολογίας. Με τον κινηματογράφο ασχολείται από το 1977, αρχικά ως βοηθός οπερατέρ κι από το 1983 ως διευθυντής φωτογραφίας, το οποίο είναι και το επάγγελμα που δηλώνει.

Έχει κάνει 14 ταινίες μεγάλου μήκους (ανάμεσα σ' αυτές «Τα παιδιά του Κρόνου» του Γ. Κορδά, και η πρώτη ταινία του Δ. Αβδελιώτη «Το δέντρο που πληγώναμε») και αρκετές ταινίες για την τηλεόραση, κυρίως ντοκιμαντέρ, σαν διευθυντής φωτογραφίας.

Η πρώτη του απόπειρα σαν σκηνοθέτης ήταν το 1987 με το ντοκιμαντέρ «Σεμνών Θεών» που αφορούσε μια σωστική ανασκαφή στον Κολωνό. Τα τελευταία χρόνια εργάζεται σαν σχεδιαστής φωτισμών σε θεατρικές παραστάσεις.

http://www.ardin.gr/node/1117 
http://www.imdb.com/title/tt0268898/

Η κάποια ευχαρίστηση που δίνει η ψυχή
η ποίηση του πιο ερημικού κι απαίσιου τοπίου.
Μοιάζει στην ονειροπαρσιά πριν απ' το γλίστρημα στην καθημερινή ζωή
μετά από κάπνισμα οπίου.

Τα μάτια στα παράθυρα αδειανά
ακόμα και τα πιο εφηβικά στοιχεία από το θάμα.
Σεβάστηκα όμως την καρδιά που ήτανε πολύ παλιά
όσο το Ελευσίνιο μυστήριο και το δράμα.

Σημαδιακό το γεγονός στο δέντρο της γενιάς
ακόμα και στα πιο γερά και στέρεα παρακλάδια.
Αλλά παιδιάστικο το πείραμα, κι εντύπωση βαθιάς
του τρόμου το ανεπαίσθητo τα σκοτεινά τα βράδια.

Η τρομερά αταίριαστη τέλεια προσαρμογή
στις πέτρες της οικοδομής και στα σαθρά υπόγεια.
Οι διάδρομοι περίπλοκοι δυσδιάκριτη η ρωγμή
με νοσηρή λεπτομέρεια οι αισθήσεις και τα λόγια.

Το σκότος σαν μια έμφυτη ιδιότητα θετική
ξεχύνεται στο ψυχικό και υλικό τους κόσμο.
Παντοτεινή η θύμιση και τόσο εντατική
που οδηγεί σ' έναν ξέφρενο ιδεαλισμό και φόβο.

Στη νεκρόπολη της Ελευσίνας

Παύλος Σιδηρόπουλος