Σε λίγο η αίθουσα ερημώθηκε, ησύχασε. Μόνο, πότε πότε, ακουγόταν πάνω στη σκηνή ένα ανεπαίσθητο σούρσιμο ανάμεσα στις κουρτίνες
Τάκης Κουφόπουλος
"Ο ηθοποιός"

Δευτέρα 14 Φεβρουαρίου 2011

Μαύρος Κύκνος

H Nina (Natalie Portman) είναι αποφασισμένη να γίνει πρίμα μπαλαρίνα: είναι πειθαρχημένη, τελειομανής, ανταγωνιστική και θα προσπαθήσει εξουθενωτικά μέχρι να γίνει η καλύτερη. Στο ίδιο σκληραγωγημένο σώμα όμως, κρύβεται κι ένα καταπιεσμένο, εύθραυστο κορίτσι που δεν αφέθηκε (δεν του επετράπη;) ποτέ να μεγαλώσει φυσιολογικά από την καταπιεστική μητέρα της. Ευαίσθητη, αγνή κι εντελώς απροετοίμαστη να αντιμετωπίσει τον κόσμο πέρα από τη σκηνή, μοιάζει με τον λευκό κύκνο που θέλει τόσο πολύ να ενσαρκώσει -είναι αναμφίβολα η ιδανική επιλογή για το ρόλο της βασίλισσας των Κύκνων, της λεπτεπίλεπτης Odette από τη 'Λίμνη των Κύκνων' του Tchaikovsky. Για να επιλεχθεί όμως από τον ιδιόρρυθμο, τυραννικό ιμπρεσάριο Thomas (Vincent Cassel), η Nina καλείται να αποδείξει ότι μέσα της κρύβει και έναν 'μαύρο κύκνο', ένα χαρακτήρα που ενσαρκώνει όλα όσα εκείνη δεν είναι: την ωμή, εκρηκτική ορμή μιας σκοτεινής δύναμης που αφήνεται ανεξέλεγκτη, που δεν χαλιναγωγείται, δεν καταπιέζεται, δεν συγκρατείται μπροστά σε τίποτα. Μιας δύναμης 'κακής', που βρίσκεται στον αντίποδα όλων αυτών που για τη Nina εκπροσωπούν το 'καλό'.
Κι ενώ η Nina προσπαθεί απεγνωσμένα να κατανοήσει τη φύση του Μαύρου Κύκνου και να διδάξει στον εαυτό της πώς να χορέψει το 'σκοτεινό' κομμάτι της Odile που της μοιάζει αδύνατο να προσεγγίσει, για τη νέα στο θίασο μπαλαρίνα Lily (Mila Kunis), αυτό μοιάζει εύκολο, αυτονόητο, σχεδόν φυσικό. Χωρίς καμία προσπάθεια, καμία πειθαρχία, η Lily αφήνεται στο πάθος του χορού, και μοιάζει να βγάζει από μέσα της ακατέργαστη την ενέργεια που ζητά ο Thomas. Αργά και βασανιστικά, η περιέργεια της Nina για τη μυστήρια 'νέμεσή' της θα μετατραπεί σε ζήλεια, η ζήλεια σε παράνοια και η παράνοια σε ανεξέλεγκτο τρόμο, βυθίζοντας την Nina όλο και πιο βαθιά σε ένα σκοτεινό, αρρωστημένο λαβύρινθο χωρίς διέξοδο.
Σκοτεινό, υποβλητικό, παρανοϊκό, τo «Black Swan» δεν είναι μόνο μια αποκαλυπτική ματιά πίσω από τις βαριές βελούδινες κουρτίνες της σκηνής, στο σκληρό και ανταγωνιστικό κόσμο του μπαλέτου. Δεν είναι μόνο μια ιδιοφυής μεταφορά της σκοτεινής ιστορίας της καταραμένης, άτυχης Odette της 'Λίμνης των Κύκνων' -μιας ιστορίας που σπάνια τραβάει την προσοχή των θεατών που συνήθως παρασύρονται από το μπαλέτο και δεν δίνουν τόση σημασία στην πλοκή. Η γεμάτη πόνο, αίμα κι εμμονές ιστορία της Nina είναι η σκληρή, επώδυνη μετάβαση από την καταναγκαστική αθωότητα στην επίπονη -και τελικά αβάσταχτη- αυτογνωσία. Εξάλλου, η γεμάτη τραυματισμούς και ιδρώτα καθημερινότητα της Nina σε τίποτα δεν μοιάζει με την ντελικάτη και αψεγάδιαστη εικόνα που μας βγάζει μια μπαλαρίνα επί σκηνής, μα θυμίζει περισσότερο την επίπονη καθημερινότητα και το γεμάτο χτυπήματα σώμα και ηθικό ενός 'Παλαιστή' -όπως ακριβώς στο προηγούμενο φιλμ του Darren Aronofsky. Μόνο που εδώ, οι επίμονες προσπάθειες της πρωταγωνίστριάς του να αγγίξει τα όριά της θα την οδηγήσουν ακόμα πιο μακριά, σε ακόμα πιο επικίνδυνα, δύσβατα και δυσνόητα μονοπάτια. Και καθώς η ιστορία ξετυλίγεται, αυτό που αρχικά έμοιαζε σαν ένας φόρος τιμής στα κλασικά μπαλετικά 'Κόκκινα Παπούτσια' πλησιάζει όλο και πιο απειλητικά τη διεστραμμένη ονειρική πραγματικότητα ενός «Mulholland Drive». Ένας ψυχοσεξουαλικός εφιάλτης, επίπονος, τρομακτικός, αριστουργηματικός, όπου η πραγματικότητα, η παράσταση κι οι παραισθήσεις χορεύουν στο μυαλό της Nina έναν φρενιασμένο χορό, που οδηγείται τελικά σε μια αναπόφευκτα τραγική -και αναπόφευκτα συγκλονιστική- κορύφωση. Οι ματωμένες πουέντ της Natalie Portman απαιτούν, δικαίως, το χειροκρότημά μας. 
http://www.famousmonstersoffilmland.com/wp-content/uploads/2010/10/darren_aronofsky_200807.jpgΟ Darren Aronofsky, σκηνοθέτης της ταινίας, εμφανίστηκε το 1998 με την ταινία Π. Η ταινία περιγράφει τη προσπάθεια ενός ταλαντούχου εβραίου μαθηματικού, του Max Cohen, να ανακαλύψει την Χρυσή Σπείρα, και να αποδείξει ότι διαφορετικά συστήματα, όπως το χρηματιστήριο ή μια απλή παρτίδα του γιαπωνέζικου παιχνιδιού Go, αποτελούνται από μαθηματικά μοντέλα. Η δουλειά του τραβάει την προσοχή, μιας χρηματιστηριακής εταιρείας αλλά και μια ομάδας θρησκευόμενων εβραίων, που στόχο έχουν να εξασφαλίσουν το αποτέλεσμα της δουλειάς του Max. Ο Aronofsky, δεν είχε τα απαραίτητα κεφάλαια για να γυρίσει την ταινία, χρηματοδοτήθηκε μέσω δωρεών των $100 από φίλους και συγγενείς, με την υπόσχεση, πως εάν η ταινία ήταν κερδοφόρα θα τους έδινε πίσω $150! Με budget $60,000 η ταινία έκανε πρεμιέρα στο Sundance Festival της ίδιας χρονιάς, όπου χάρισε στον Aronofsky το πρώτο βραβείο σκηνοθεσίας. Πρωταγωνιστής της ταινίας ήταν ο Sean Gullette, φίλος του Aronofsky από το Harvard. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι ο σκηνοθέτης μας εισάγει στα πολύ κλειστά πορτραίτα που κάνει στους ήρωες του-ιδίως όταν αυτοί είναι σε κίνηση-, σήμα κατατεθέν της σκηνοθετικής του τεχνικής. Τέλος το Π, αποτέλεσε και την πρώτη συνεργασία του Aronfsky με τον Άγγλο συνθέτη Clint Mansell που έχει επιμεληθεί τις μουσικές για σχεδόν όλες τις ταινίες του.

Το Π έγινε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία, κάτι που έδωσε στον Aronofsky την δυνατότητα να κινηθεί πιο άνετα στην επόμενη ταινία του, το συγκλονιστικό Requiem For A Dream (2000), βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Hubert Selby Jr. Οι εκπληκτικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών -ιδίως της Ellen Burstyn που της χάρισαν μια υποψηφιότητα για Όσκαρ και Χρυσή Σφαίρα Α’ Γυναικείου Ρόλου- αλλά και η εξαιρετική σκηνοθεσία του Aronofsky, σε συνδυασμό με την εκπληκτική μουσική που συνέθεσε ο Clint Mansell και ερμήνευσαν οι Kronos Quartet, χάρισαν στην ταινία διθυραμβικές κριτικές, τόσο από το κοινό όσο και από τους δημοσιογράφους, κερδίζοντας βραβεία σε ανεξάρτητα φεστιβάλ κινηματογράφου.

Η εκπληκτική δουλειά του ανερχόμενου σκηνοθέτη δεν μπορούσε να περάσει απαρατήρητη από τα μεγάλα στούντιο, και η Warner Bros προσέλαβε τον Aronofsky για να σκηνοθετήσει το Batman: Year One. Ωστόσο η ταινία δεν γυρίστηκε ποτέ. Το 2006, βγήκε στις αίθουσες το The Fountain, ένα ρομαντικό δράμα το οποίο πέρασε πραγματικά από..σαράντα κύματα μέχρι να ολοκληρωθεί, κάθως τόσο ο Brad Pitt όσο και η Kate Blanchett αποχωρήσανε λίγο πριν αρχίσουν τα γυρίσματα της ταινίας. Την θέση τους πήραν ο Hugh Jackman και την Rachel Weisz. Ο Aronofsky σ’αυτή την ταινία, όπως και στο Π, εμπνέεται από τον εβραϊκό μυστικισμό. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες δυο ταινίες, το The Fountain δεν λαμβάνει καλές κριτικές, ενώ θεωρήθηκε και μια εισπρακτική αποτυχία από τους ειδικούς, καθώς δεν κατάφερε να φέρει πίσω πάνω από το 54% του αρχικού της budget.

Η γενική αποτυχία του The Fountain ανάγκασε τον Aronofsky σε μια επιστροφή στο περιβάλλον που ήξερε, δηλαδή μακριά από τις μεγάλες παραγωγές. Έτσι, το 2008, βγαίνει στις αίθουσες το The Wrestler -την ιστορία ενός μεγάλου ηλικιακά παλαιστή που προσπαθεί να διατηρήσει την παλιά του φήμη, προσπαθώντας ταυτόχρονα να ορθοποδήσει στην προσωπική του- με τον Αronofsky να μην βρίσκεται για πρώτη φορά πίσω από το σενάριο, αλλά Robert D. Siegel. Στο ρόλο του πρωταγωνιστή, ο σκηνοθέτης αποφασίζει να δώσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο Mickey Rourke, αντί του Nicholas Cage. Ο Rourke με την βοήθεια Afa Anoa'i, ενός πρώην επαγγελματία παλαιστή, θα δώσει στην κυριολεξία… ρέστα στην ερμηνεία του ήρωα του που θα του χαρίσει μια Χρυσή Σφαίρα και μια υποψηφιότητα για Oscar, όπως και η συμπρωταγωνίστρια του Marisa Tomei. H ταινία, που κέρδισε το Χρυσό Λέοντα στη Βενετία φέρνοντας πάλι στο προσκήνιο τον Aronofsky, εισέπραξε $44,6 εκατομμύρια, με αρχικό budget $6 εκατομμύρια, και θεωρούταν μέχρι και πρόσφατα η μεγαλύτερη του εισπρακτική επιτυχία.

Με το Black Swan ο Aronofsky ανεβάζει το πήχη ψηλά, βάζοντας τον εαυτό του στη λίστα με τους καλύτερους σκηνοθέτες της εποχής μας