Βυθός

Πάνω σε καρβουνάκι αναμμένο
θα στέκομαι και θα σε περιμένω
*μήπως φανείς κι ο ουρανός ανοίξει
τόση βροχή αυτό το βράδυ θα με πνίξει 

Άχου δεν περνάει η νύχτα
πιάσ’ τα όνειρα και πνίχτα
βάλε μια φωνή μεγάλη
να βρεθεί αγάπη άλλη

Κοιτάζω απ’ του παράθυρου τη γρίλια
μήπως φανείς με τα βαμμένα χείλια
*έχει ο βυθός γωνιές να περιμένω
στήνω καρτέρι και σε πετυχαίνω

*Άχου δεν περνάει η νύχτα
πιάσ’ τα όνειρα και πνίχτα
βάλε μια φωνή μεγάλη
να βρεθεί αγάπη άλλη

Παντελής Μπουκάλας, "Ρήματα" , Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2010

Γεννήθηκε το 1957 στο Λεσίνι του Μεσολογγίου. Αποφοίτησε από την Οδοντιατρική Αθηνών. Από το 1989 επιμελείται την ανά Τρίτη σελίδα του βιβλίου στην εφημερίδα "Καθημερινή", όπου επίσης δημοσιεύει καθ' εκάστην επιφυλλίδες κοινωνικού και πολιτικού σχολιασμού. Είναι διορθωτής και επιμελητής εκδόσεων. Από το 1980 έχει δημοσιεύσει στις εκδόσεις "Άγρα" τα βιβλία ποίησης "Αλγόρυθμος", "Η εκδρομή της Ευδοκίας", "Ο μέσα πάνθηρας", "Σήματα λυγρά", "Ο μάντης", "Οπόταν πλάτανος", καθώς ένα τόμο δοκιμίων και βιβλιοκριτικών, υπό τον τίτλο "Ενδεχομένως: Στάσεις στην ελληνική και ξένη τέχνη του λόγου". Έχει μεταφράσει, για τον ίδιο εκδοτικό οίκο, τον ελληνιστικό "Επιτάφιο Αδώνιδος του Βίωνος του Σμυρναίου" και τα ποιήματα του τόμου "Επιτάφιος λόγος: αρχαία ελληνικά επιτύμβια επιγράμματα".
Το 2010 βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για την ποιητική του συλλογή "Ρήματα".

 Καρδιοπονόθλιβος

Λέξη στου λεξικού κρυμμένη τις σελίδες,
πες κοιμωμένη, πες από το χρόνο ηττημένη
αφού αλλάζουν και τα πάθη σύνταξη και τρόπο.
Τυχαία καθήλωσε το μάτι, άλλα ζητούσε,
η λέξη-έρμαιο, τυχαία ξεκλείδωσε τη σκέψη.
Κάποιος πολύ που πόνεσε την έπλασε, ποιος άλλος,
κάποιος που σάλο διένυσε και βγήκε συντριμμένος
και τα συντρίμμια σύναξε να ξαναρμόσει κόσμο.
Κι έφτιαξε λέξη όμορφη, και δύσκολη, και πλήρη,
μέσα να κλείσει τον καημό και να τον φυλακίσει,
μέσα κι ο ίδιος να κλειστεί για να ’χει να γκρεμίσει,
για να ξανάβγει όπυο φως, όπου καημός κι αγάπη,
πάλι να λάβει, να δοθεί, να ξοδευτεί, ν’ ανοίξει,
πάλι το φόβο να γευτεί, το σπαραγμό να ζήσει.
πάλι η χαρά να του δοθεί θάλασσα αγριεμένη,
δίχως λιμάνι πουθενά, δίχως σκαριά σωσίβια.
Λέξη σαν λήμμα ουδέτερο στο λεξικό χαμένο,
σάμπως δεν είναι μάχαιρα η κάθε συλλαβή της,
σάμπως δεν είναι πυρκαγιά το κάθε της το γράμμα,
φωτιά που καίει και καταλεί, φωτιά που αποτεφρώνει.
Καρδιοπονόθλιβος λοιπόν. Λέξη τυχαία, σβησμένη,
που πάλι παίρνει τη φωνή, και τρέμει και τρομάζει.
πάλι τον κόσμο ζωγραφεί, πλήρη και συντριμμένο.
Εφτά καρφιά οι συλλαβές, εφτά γλυκά φαρμάκια.
Καρδιοπονόθλιβος – αυτό. Ποιον τάχα; Ποιον ορίζουν
τα γράμματα κι οι συλλαβές, ηχώντας και σιωπώντας;
Ποιος άλλος απ’ τον έρωτα στον πόνο νόημα δίνει,
τον χρόνο τον περιγελά κι ας μοιάζει ηττημένος;
Ποιο λεξικό ασφαλέστερο, πιο πλούσιο απ’ το σώμα,
όταν φιλάει και φλέγεται, φιλιέται σπαρταράει;
Ποιος λόγος πιο αιματηρός από το σ’ αγαπάω;
ποιον καρδιοπονόθλιβο άλλον να ιστορήσεις
παρά τον που συντρίβει
…………………………………………….καρδιά
……………………………………………………………κορμί
…………………………………………………………………………και λογισμό;

 Μου παρήγγειλε τ’ αηδόνι

Τώρα μαθαίνω πως η λύπη
γράφεται μ’ έψιλον και γιώτα.
Λείπεις – κι όλος ο κόσμος λείπει.
Λείπεις και νύχτωσαν τα φώτα.

Φωνή που ξεμακραίνει, τρέμει
φωνή ίδια βουνό ένα κλάμα.
Σαν δίχως νήμα μια ανέμη
σαν θαύμα που γυρνάει σε τραύμα.

Φωνή φαρμάκι, και το πίνω
όλο πουλί μου, να γλυκάνεις.
Το νου και το κορμί τα σβήνω,
μόνον εσύ μη μου πικράνεις.

Ακούω πιο βαθιά απ’ τη φωνή σου.
Νιώθω το βλέμμα της σιωπής σου σπαραγμένο.
Αξιώθηκα στιγμούλα της στιγμής σου.
Δώρο πιο τίμιο δεν έχω να προσμένω.

Ο Παντελής Μπουκάλας εμφανίζεται με τον Αλγόρυθμο το 1980 στα Ελληνικά Γράμματα και έκτοτε, σταθερά, εκδίδονται συλλογές του όταν έχει κάτι να πει. Ξεκινά με ρυθμούς αλγεινούς, όπως μας προϊδεάζει ο τίτλος της πρώτης ποιητικής του κατάθεσης, άλγη τα οποία δεν θα πάψουν να εμφανίζονται σ' όλα του τα έργα. Αλλωστε ο πόνος παρακινεί και διακινεί το "δαιμόνιο" της δημιουργίας. Και εδώ πρόκειται για πόνο βαθύ, πόνο των πραγμάτων, για την ουσία της ύπαρξης, γι' αυτό που γίναμε ερήμην μας. Για την αντίθεση γέννηση-θάνατος, φως-σκοτάδι ή αυτήν τη γενικότητα, που τόσο μας εξυπηρετεί, ωστόσο, το καλό και το κακό, την ηδονή και την οδύνη. Γι' αυτό, εξάλλου, η ποίηση του Μπουκάλα είναι βαθύτατα υπαρξιακή και συνάμα ουσιαστική, καθώς καμιά λέξη δεν επιλέγεται τυχαία μόνο και μόνο για λόγους εντυπωσιασμού. Αυτή βγαίνει από την εσώτερη ανάγκη να αναπαραστήσει αυθεντικά συναισθήματα, να συνδυάσει το αίσθημα με τον νου και τις διεργασίες του.

Στην Εκδρομή της Ευδοκίας (1982) ο ποιητής επιλέγει να ανασυνθέσει το χάος της καθημερινότητας, τα θραύσματα των αισθημάτων και των αναμνήσεων με ποιητικό μονόλογο. Η θάλασσα, οι λέξεις, τα δέντρα, το σώμα, οι τόποι, όπως το Μεσολόγγι ή ο Αγιος Ευστράτιος, είναι κλειδιά στο ποιητικό τοπίο. Ο "αφηγητής" απευθύνεται ενίοτε σε δεύτερο πρόσωπο και ο λόγος μολονότι γίνεται ερωτικός, ακόμη και τότε δεν αποβάλλεται η θλίψη. Οι λέξεις έχουν μεγάλη σημασία στην ποίηση του Μπουκάλα, όχι ως υλικά που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία του στίχου, αλλά ως ανεξάρτητα σώματα που συμπληρώνουν την ανθρώπινη υπόσταση. 

Στη συλλογή Ο μέσα Πάνθηρας (1985), ο ποιητής δίνει μέσω της δημιουργίας διέξοδο στις ανησυχίες του, τιθασεύει τους εσωτερικούς δαίμονές του, δαμάζει τις "υπνωτισμένες τίγρεις" του. Εφόσον η τέχνη δεν είναι παρά το αποτέλεσμα, η λύση των εσωτερικών συγκρούσεων. Εστω και προσωρινά, το μηδέν, "το μηδέν μου το έγκυο", αναιρείται, μετατρέπεται σε οντότητα. Η άμυνα στο κενό, αλλά και στο γρήγορο πέρασμα του χρόνου, που μας φέρνει όλο και πιο κοντά σ' αυτό, γίνεται μέσω των λέξεων και της ποιήσεως: "τα μάτια σου αειθαλή / και με δικάζουνε / κάθε που οχυρώνομαι / σε λέξεις και σε οινόπνευμα / όταν παραμονεύοντας σπουδάζω / το χρόνο που λιώνει...". Μάλιστα σ' αυτό το ποίημα, αλλά και αλλού, δεν χρησιμοποιείται στίξη, για να φανεί ότι η γραφή δεν διακόπτεται, συνεχίζεται στο διηνεκές, ενώ ο κάθε στίχος δεν διαχωρίζεται από τον επόμενο, καθώς η ασθματική σύνδεσή τους επεκτείνεται και στα πράγματα, σ' ό,τι μας περιβάλλει. Ο θάνατος και η απουσία μπορούν να παραλληλιστούν και με μια λευκή σελίδα του ποιητή, με τη σιωπή του, μόνο που στην πρώτη περίπτωση όλα είναι οριστικά, ενώ στη δεύτερη όχι. Αλλωστε, είναι δυνατόν η όποια αποχή για ένα χρονικό διάστημα από τη δημιουργία να προσφέρει καινούργιους καρπούς, μια ανασυγκρότηση των εσωτερικών διεργασιών.

Οι συλλαβές, οι λέξεις για τον ποιητή είναι κομμάτι του σώματος του, μια προέκταση της ύπαρξής του: "Μια συλλαβή / πριν γίνεις δάκρυ / λύνεσαι φως / κι εγώ που σε διψώ / μαυλίζω το κοκαλάκι της μουσικής σου...". Ο "αφηγητής" σκάβει εντός του, εισέρχεται σε περιοχές σκιερές και ανακαλύπτει πτυχές του "άλλου" του εαυτού, "παίζει" με τον "πάνθηρα" προτού τον δαμάσει -αν γίνει κι αυτό οριστικά κάποτε, ίσως να πάψει να γράφει-, αυτόν τον δαίμονα της δημιουργίας, τον Μεφιστοφελή της τέχνης, κυνηγάει το "ανείπωτο", για να το καθυποτάξει, για να το "σκάψει", σμιλέψει και να του δώσει μορφή. Οι λέξεις, ωστόσο, "πετρώνουν", γίνονται κάτι σταθερό και αμετακίνητο, δίνουν υπόσταση στα "φαντάσματα", σ' όλα εκείνα τα εσωτερικά δαιμόνια που βρίσκουν διέξοδο σε ώρες μοναξιάς, σε στιγμές περισυλλογής. Κι εν τω μεταξύ, οι πέτρες-λέξεις οικοδομούν έναν δικό τους κόσμο, αντλώντας τα υλικά τους από τις αθέατες πλευρές του νου, από τα παιχνιδίσματα και τις αντανακλάσεις της φαντασίας: "Οι πέτρες / πιο αλαφρές απ' τα φωνήεντα / που σε κτίζουν / Γιατ' είσαι φως...". Εξάλλου, η δύναμη της σκέψης έχει θαυματουργικές ιδιότητες, καθώς αυτή είναι σε θέση να πλάσει, ν' αναπλάσει, να συνθέσει κομμάτια του δεδομένου σύμπαντος, να τα ανακατανείμει και να δώσει κάτι εντελώς πρωτότυπο και καινούργιο: "Αρκεί να σκεφτείς / πως ανοίγοντας η πόρτα / το πόμολο γίνεται πουλί / Κι όταν σε διαγράφει η ερημία / αρκεί να σκεφτείς / το βλέμμα της και πώς πεντοβολάει / τεχνουργώντας τη μετάληψη...". Ακόμα και όταν κανείς προσπαθεί να ξεφύγει από τις μνήμες, όλα εκείνα που πληγώνουν ή που διεκδικούν τον δικό τους λόγο και τη δική τους ύπαρξη, δεν μπορεί να αποφύγει τον "πάνθηρα", αυτήν την άγρια πλευρά του εαυτού του, η οποία διεκδικεί, ζητεί επίμονα υπόσταση.

Το τρίπτυχο: πόθοι-θλίψη-ηδονή δημιουργεί τους "καθρέφτες", τις "μάσκες" και τον "ρόλο" του ποιητή, ενώ ταυτοχρόνως αυτό συνιστά και τον έσω "πάνθηρα".

Ονειρα, μνήμες, παρουσίες και απουσίες, ο θάνατος που έρχεται συνεχώς, ο "λιμάρης χρόνος" συνθέτουν τη θεματική των ποιημάτων της συλλογής Σήματα λυγρά (1992). Αυτοί που φεύγουν από τη ζωή μπαίνουν οριστικά στο "αλλού", ενώ όσοι παραμένουν -για πόσο άραγε- "έχουν ακόμη πολύ θάνατο να ζήσουν" (ποίημα Εμπυρα σήματα). Ποιήματα μινιατούρες συνομιλούν με πεζολογικού τύπου στίχους για ανεκπλήρωτους πόθους, για άγονες στιγμές και νύχτες, για λευκές σελίδες, για τον χρόνο που τώρα προσφέρει παραμυθία, αλλά επίσης πόνο και φθορά, για τη μνήμη που: "...αμείλικτη το σώμα σου, / ένα κλωνί βασιλικός στ' αυτί του χάρου. / Πρώτη και μόνη σιγουριά / αυτό που πάντα διαφεύγει". (Παραμυθία)

Σε ορισμένα ποιήματα, όπως Ημερολόγιο, Τρίστρατο, ο Μπουκάλας χρησιμοποιεί το μέτρο, μια φόρμα που υιοθετείται για να φανεί πιο πειθαρχημένος ο στίχος, αλλά επιπλέον για να αποδοθεί η διάθεση για παιχνίδι ή επικοινωνία με παλαιότερους τρόπους έκφρασης, πιο μουσικούς και ενίοτε περισσότερο ανάλαφρους. Λιτός, υπαινικτικός, με αντιθέσεις και παιχνιδίσματα ή αναστροφές, ο ποιητής αναφέρεται στο ανείπωτο δίνοντας με τους στίχους του νόημα στο "παμφάγο Ανόητο", δαμάζοντας τον πόνο και το πένθος, μιας και "δεν αντέχεται αλλιώς τόσο πένθος". (Λοκ άουτ) Εξάλλου η ποίηση προσφέρει "χρώμα στο χρώμα", είναι η κατάφαση, το περιεχόμενο, το "ναι στο μηδέν", η γέφυρα με τον "κόσμο", το νήμα που δίνει νόημα στην ύπαρξη. Με τους στίχους και τις λέξεις ξεγελιέται το "κενό", επινοούνται άμυνες σωτηρίας.

Ποιητικός μονόλογος με θεατρικά στοιχεία και οντολογικές νύξεις είναι η συλλογή Ο μάντης (1994). Κοφτός λόγος που ενώνει το παρελθόν με το παρόν, αλλά και το μέλλον, που κι αυτό πολύ σύντομα γίνεται παρελθόν. Μονολογεί ο τυφλός μάντης, ο Τειρεσίας, και κάνει τον απολογισμό του. Μπορεί να είναι τυφλός, βλέπει παρ' όλ' αυτά με τα μάτια της σκέψης, βλέπει καλύτερα κι από αυτούς που δεν τους λείπει το φως. Μιλά για τον θάνατο, αν και νεκρός, τον έρωτα, τη σχέση με τους άλλους, την ενοχή, τον αδάμαστο χρόνο και την ακλόνητη βεβαιότητα ότι κάθε τι που περνά, δεν επανέρχεται. Ιδέα που φέρνει στον νου την ηρακλείτεια ρήση: "Ποταμώ γαρ ουκ έστιν εμβήναι δις τω αυτώ" ή όπως γράφει ο Μπουκάλας: "Το χρόνο ποτάμι να βλέπω και μονάχος εγώ να μπορώ, ευτυχία απαίσια περιούσιο άλγος, δύο φορές στα ίδια νερά του να μπω, τα μελλούμενα να 'ναι από πριν παρελθόντα". Ή, όπως έγραψε ο T.S. Eliot: "Time present and time past / Are both perhaps present in time future, / And time future contained in time past...". (I, Burnt Norton, Four Quartets){"Ο τωρινός κι ο περασμένος χρόνος / ίσως υπάρχουνε μαζί μες στον μελλούμενο / κι ο χρόνος ο μελλούμενος ίσως περιέχεται στον περασμένο", μετάφραση Γ. Νίκας, T.S. Eliot, Τα Ποιήματα, Εστία 1992}.

Ο μονόλογος του μάντη εμπεριέχει και απηχεί στίχους, μύθους και αποσπάσματα από έργα της Σαπφώς, του  Πλάτωνα, του Ομήρου, του Ηράκλειτου, του Αισχύλου, του Πινδάρου, από το δημοτικό τραγούδι, του Στησιχόρου, του Ευριπίδη και του Σοφοκλή. Ενα ταξίδι, λοιπόν, κάνει ο μάντης με στάσεις σε σημαντικά ονόματα της Ελληνικής Γραμματείας, με σταθμούς που ενώνουν το παρόν με το παρελθόν. Εικόνες υψηλής αισθητικής συνδέουν το άτομο με τη φύση, μετατρέπουν τον έρωτα για τον έτερο σε έρωτα για τη ζωή. Διονυσιακή διάθεση διατρέχει τις σκέψεις του μάντη, ενώ η έκρηξη των συναισθημάτων αποκαλύπτει έναν κόσμο αυθεντικό, που μπορεί να στηρίζεται στον νου, αν και βρίσκεται πολύ κοντά στις φυσικές απαρχές του: "Ποτέ δε θα μπορέσω να σου δώσω κάτι περ- / σότερο από τον πανικό μου. Κρυμμένος θα / 'μαι και την ώρα την πιο άγρια, όταν το πά- / θος θα με τανύει ως τη ρήξη. Ατεχνα κρυμ- / μένος. Σαν και τον κλέφτη που επαιτεί τη / σύλληψή του, να λυτρωθεί...".

Το "δίχα μοι τα νοήματα" της Σαπφώς, που συναντάμε και στην ποίηση της Ζωής Καρέλλη, επανέρχεται και στην ποιητική του Παντελή Μπουκάλα με τη μορφή των "διπλών πόθων" και της "ανδρόγυνης" φύσης. Αλλού ο "αφηγητής" μακαρίζει και "φθονεί" την τύχη του Ακταίωνα, τον οποίο κατασπάραξαν, σύμφωνα με τον μύθο, τα αγαπημένα του σκυλιά. Η θεά Αρτεμις τα σκότισε και έτσι αυτά δεν κατάλαβαν ότι το ελάφι που διαμέλιζαν ήταν ο μεταμορφωμένος κύριός τους. Ο ίδιος μύθος απασχολεί και έναν άλλο ποιητή, τον Γιάννη Δάλλα, ο οποίος όμως συνδέει τον μύθο με τις μάσκες, τις διαρκείς μεταμορφώσεις του σύγχρονου ανθρώπου που φέρνουν την ήττα και την αποτυχία: "Τι ήθελες να περιβληθείς το ένδυμα / το σχήμα του ύστατου ρόλου σου / τάχα για ποια σκοπιμότητα / ποιον να παραπλανήσεις ή να προκαλέσεις / ; ...Φόρεσες λοιπόν το ελαφόδερμα / αυτήν την ολόσωμη μάσκα σου...". (Σαν τον Ακταίωνα, συλλογή Αποθέτης, 1993) . Αντίθετα, ο "αφηγητής" του Μπουκάλα θα επιθυμούσε τον θάνατο του Ακταίωνα, για να ανακουφιστεί από τον πόνο των ενοχών: "Μια φορά τον εσπάραξαν, καταβροχθίζοντας κιόλας ό,τι βλάσφημο έπραξε όταν τον καιρό εφύλαξε να μελετήσει την Αγρία Παρθένο να λούζει στην πηγή την οχυρή της γυμνότητα. Αλλά εγώ είχα να μετρηθώ με τη διάρκεια, στην ευεργετική κακότητα της επανάληψης να ανοίξω το πνεύμα μου...". Ο μάντης, ο Τειρεσίας, μιλά για το ανείπωτο, για το παράδοξο της ζωής, τη δύναμη του νου , την τρέλα, τη ματαιότητα των πάντων, την αίσθηση του κενού και του τίποτε που μερικές φορές δίνει νόημα στα πράγματα, τα οποία στερούνται νοήματος. Ο τυφλός μάντης βλέπει μακριά και βαθιά, η γνώση ωστόσο από εφόδιο μετατρέπεται σε πανικό, σε τρόμο. Η γνώση, λοιπόν, είναι ευλογία και κατάρα συγχρόνως.

Η συλλογή Οπόταν πλάτανος (1999) περιλαμβάνει ποιήματα με ποικίλες μορφές, άλλα είναι πεζολογικού τύπου, άλλα με ρίμα ή συρραφή λέξεων, που τονίζουν το παράδοξο της πραγματικότητας, ενώ επαναλαμβάνεται η λέξη "θάνατος". Και τα "άγονα ρήματα" προετοιμάζουν την επόμενη συλλογή που εκδίδεται το 2009 με τον τίτλο Ρήματα, συλλογή που ακουμπά στο δημοτικό τραγούδι και σε λόγια, αλλά και λαϊκά στοιχεία της παράδοσής μας, εκείνα κυρίως που προβάλλουν τις συναισθηματικές και "ιδεολογικές" επιλογές. Η ποιητική συλλογή χωρίζεται σε τρία μέρη: στις Ιστορίες, τα Ερωτήματα και τα Μυθολογήματα. Στο τελευταίο μέρος πρόσωπα του μύθου μονολογούν και αποκαλύπτουν την προσωπική τους περιπέτεια, την αντανάκλαση ιδεών και ό,τι μπορεί να κρύβει το συλλογικό υποσυνείδητο. Εδώ ανήκει το εξαιρετικό ποίημα Μαρσύας, το οποίο συνομιλεί με το ομότιτλο του Γιάννη Δάλλα. Φυσικά και οι δύο ως ποιητές είναι με το μέρος του Μαρσύα, του σπουδαίου μουσικού, ο οποίος ηττήθηκε σε μουσικό διαγωνισμό από τον Απόλλωνα και τιμωρήθηκε σκληρά: γδάρθηκε ζωντανός αφού κρεμάστηκε σε δέντρο, και από το δέρμα του κατασκευάστηκε ασκός. Ο μύθος και στις δύο περιπτώσεις λειτουργεί ως μεταφορά, ως υπαινιγμός για να φανεί με τρόπο εξωλογικό η στάση του ποιητή απέναντι στη δημιουργία, η οποία είναι ταυτόσημη με την έξαρση, τον έρωτα. Η δημιουργία, άλλωστε, φέρνει στο φως το καινούργιο, το πρωτότυπο, αυτό που μεταφέρει συναίσθημα και ιδέες.

Ο ποιητής πότε τρυφερά πότε με πιο δόκιμο τρόπο, ο οποίος όμως δεν στερεί από τον λόγο του την ικμάδα της σκέψης, αναφέρεται στην αγάπη, τον πόθο, τον έρωτα αλλά και στη μνήμη, στο γρήγορο πέρασμα του χρόνου, στο εφήμερο και στον θάνατο. Οι λέξεις δίνουν διέξοδο στο εσωτερικό ηφαίστειο, στην αγάπη για τη ζωή, για κάθε τι μικρό και ασήμαντο. Η συναισθηματική συνομιλία με τα μέρη, αλλά και το όλον καταλήγει σ' ένα διαρκές ταξίδι αναζήτησης.

 

Ο Παντελής Μπουκάλας, έπειτα από δέκα χρόνια- το 1999 είχε κυκλοφορήσει η ποιητική συλλογή του Οπόταν πλάτανος -, επανέρχεται με τη συλλογή Ρήματα (Εκδόσεις Άγρα 2009), μια συλλογή που ακουμπά στα δημοτικά τραγούδια και σε λαϊκά στοιχεία της παράδοσής μας, εκείνα κυρίως που προβάλλουν τις συναισθηματικές και «ιδεολογικές» επιλογές του δημιουργού. Ο ποιητής πότε τρυφερά πότε περισσότερο ακαδημαϊκά- χωρίς όμως να χάνεται η ικμάδα της σκέψης και του λόγου- «μιλά» για την αγάπη, τον πόθο, τον έρωτα, αλλά και για τη δύναμη της μνήμης, το γρήγορο πέρασμα του χρόνου, το εφήμερο και τον θάνατο, δίνοντας έτσι στο έργο του υπαρξιακές πινελιές. Γι΄ αυτό άλλωστε οι αντιθέσεις και οι αναγραμματισμοί είναι πολλοί.

Οι λέξεις δίνουν διέξοδο στο εσωτερικό ηφαίστειο, στην αγάπη του ποιητή για τη ζωή, για κάθε τι μικρό και ασήμαντο. Η συναισθηματική «συνομιλία» με τα μέρη, αλλά και το όλον, καταλήγει σ΄ ένα διαρκές ταξίδι αναζήτησης.

Το παιχνίδι με τις λέξεις γίνεται η αντανάκλαση ενός άλλου παιχνιδιού, πιο μοιραίου και άρα συνεχώς επαναλαμβανόμενου:

αυτού ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο, αν και ο τελευταίος «δεν υποκορίζεται», ενώ οι εναλλαγές στη χρήση της στίξης, ακόμα κι όταν αυτή καταργείται, οδηγούν στη σιωπή ή τη συνέχιση του ποιήματος και της δημιουργίας στο διηνεκές.

Η ποίηση του Παντελή Μπουκάλα, στιβαρή, κινείται άνετα ανάμεσα στην παράδοση και το μοντέρνο, το πειθαρχημένο και το απείθαρχο, ενώ ορίζει το ατομικό και το συλλογικό μέσω της χρήσης των μύθων.

Και η ποίηση, η καλή ποίηση, "συμβαίνει", όπως "απλώς συμβαίνει η αγάπη. / Οπως συμβαίνει η θάλασσα".  

Χρύσα Σπυροπούλου

http://www.e-poema.eu/dokimio.php?id=163&pid=22

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=30&ct=19&artid=4530650&enthDate=08082009

Rabbit Hole

Η Becca (Nicole Kidman) και ο Howie (Aaron Eckhart) είναι ένα ευτυχισμένο παντρεμένο ζευγάρι. Ο τέλειος κόσμος τους γκρεμίζεται μια για πάντα, όταν o τετράχρονος γιός τους, Danny, σκοτώνεται από ένα αυτοκίνητο. Η Becca, πρώην στέλεχος σε μεγάλη εταιρία που εγκατέλειψε τη θέση της για να αφοσιωθεί στην οικογένειά της, προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει την ύπαρξή της μέσα στη σουρεαλιστική ατμόσφαιρα που φτιάχνουν οι καλοπροαίρετοι συγγενείς και φίλοι. Τα βιώματα της Becca, οδυνηρά, ενοχλητικά, αστεία, την σπρώχνουν να βρει παρηγοριά μέσα από μια ιδιόμορφη σχέση με έναν περίεργο, νεαρό δημιουργό κόμικ, τον Jason, τον οδηγό που σκότωσε το γιο της. Την ίδια στιγμή ο Howie βυθίζεται στο παρελθόν και αναζητά καταφύγιο σε άλλη γυναίκα, η οποία του προσφέρει αυτό που δεν μπορεί η σύζυγος του.

Η επιστροφή του ταλαντούχου Αμερικανού John Cameron Mitchell δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη. Μιλάμε για το σκηνοθέτη δύο ιδιαίτερων και αμφιλεγόμενων - για ορισμένους - ταινιών, το λατρεμένο «Hedwig and The Angry Inch» και το προκλητικό «Shortbus». Μετά από τέσσερα χρόνια απουσίας, ξαφνιάζει το κινηματογραφικό κοινό, φανατικούς θαυμαστές του και μη, επιλέγοντας ένα οικογενειακό δράμα, βασισμένο στο ομώνυμο έργο του βραβευμένου με Pulitzer David Lindsay-Abaire και σε παραγωγή της ίδιας της Nicole Kidman. Λαμβάνοντας υπόψη την ολίγον underground φιλμογραφία στην οποία μας έχει συνηθίσει κατά το παρελθόν, είναι αδύνατο να μην απορεί κανείς που σε αυτήν εδώ την ταινία, παρακολουθούμε την σπαρακτική ιστορία - cliche ενός ζευγαριού που χάνει το παιδί του και που προσπαθεί να ορθοποδήσει.

Θρήνος, εμμονή, οργή και ανάγκη εξιλέωσης είναι τα βασικά συστατικά κάθε δράματος που σέβεται τον εαυτό του και το «Rabbit Hole» τα περιλαμβάνει όλα. Η Becca είναι εγκλωβισμένη σε ένα κουκούλι άρνησης και εσωστρέφειας, ενώ ο Howie φαίνεται να καταβάλλει φιλότιμες προσπάθειες να επαναφέρει τη ζωή τους στα φυσιολογικά επίπεδα. Τα ξεσπάσματα όμως της Becca προς κάθε κατεύθυνση (προς το Θεό, τη μητέρα και την αδερφή της, τους γείτονες αλλά και τον ίδιο το Howie), σε συνδυασμό με τη φαινομενική ψυχραιμία του Howie δυναμιτίζουν την ατμόσφαιρα και καθένας αναζητά τη γαλήνη σε διαφορετικούς ανθρώπους.

Tο αξιοπερίεργο με το «Rabbit Hole» είναι ότι δε μένει σε μια κλασσική, κοινότοπη απεικόνιση αυτών των συναισθημάτων, οδηγώντας τους πρωταγωνιστές με μαθηματική ακρίβεια στο υπαρξιακό χάος και το αδιέξοδο, αλλά αντίθετα διαφοροποιείται αφηγούμενο με ρεαλισμό, ενίοτε και με χιούμορ, την πορεία που ακολουθεί το ζευγάρι για να αντιμετωπίσει την απώλεια, να βρει τη χαμένη ισορροπία του και τελικά να οδηγηθεί στην πολυπόθητη κάθαρση. Και μια τέτοια προσέγγιση είναι αδιαμφισβήτητα ενδιαφέρουσα. Ωστόσο, κάπου εδώ εξαντλείται η όποια πρωτοτυπία του έργου.

Έχοντας συνηθίσει τη Nicole Kidman σε τέτοιου είδους ρόλους, δεν εκπλήσσει η καλή ερμηνεία της, η οποία την έφερε για άλλη μια φορά κοντά στο θείο Oscar, χωρίς ωστόσο να συγκλονίζει. Ο Aaron Eckhart, επιτυγχάνει να ανταποκριθεί στο ρόλο του τρυφερού πλην πονεμένου συζύγου, αν και ορισμένες στιγμές φαίνεται ότι η ερμηνεία του είναι κατά τι πιο επιτηδευμένη απ' ότι χρειάζεται.

Η σκηνοθεσία του Mitchell είναι λιτή. Κινηματογραφεί χωρίς εξιδανικεύσεις και συναισθηματικούς εκβιασμούς, αποστασιοποιούμενος από το πληθωρικό ύφος που τον χαρακτήρισε στα προηγούμενα έργα του, σε τέτοιο βαθμό όμως που ο θεατής ενδεχομένως να κουραστεί και να μη μπορέσει να ταυτιστεί με τους χαρακτήρες, στοιχείο απαραίτητο για ένα ολοκληρωμένο οικογενειακό δράμα.

Αυτό βέβαια είναι το «Rabbit Hole»: μια απλή ταινία (σε καμία περίπτωση απλοϊκή), που καταγράφει ρεαλιστικά τη θλίψη που προκύπτει από την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου και την οδυνηρή διαδικασία επανάκαμψης. Χωρίς μελόδραμα, αλλά και χωρίς σεναριακές κορυφώσεις. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται. 

http://www.cinemanews.gr/v5/movies.php?n=7421

Bazaart

Εγκαίνια Ομαδικής Έκθεσης Εικαστικών Καλλιτεχνών Bazaart

Το Bazaart μαζί με πάνω από 120 καλλιτέχνες, θα υποδεχτούν το φιλότεχνο κοινό της Θεσσαλονίκης στο Συνεδριακό Κέντρο της Τράπεζας Πειραιώς.

Το Bazaart, ένα σύγχρονο εικαστικό παζάρι, διοργανώνεται για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη από την ηλεκτρονική γκαλερί www.artunion.gr σε συνεργασία με την Point Events.

Η άμεση ανταπόκριση από Εικαστικούς, Συλλόγους Καλλιτεχνών, Εργαστήρια Εικαστικών Τεχνών, δίνει τη δυνατότητα στους λάτρεις των εικαστικών δημιουργιών να θαυμάσουν και να αποκτήσουν σε χαμηλή τιμή, αυθεντικά έργα τέχνης, σε διάφορα μεγέθη, όπως πίνακες ζωγραφικής, χαρακτικά, γλυπτά, ειδικές κατασκευές, χειροποίητα κοσμήματα, φωτογραφία κ.ά.

Όλα τα έργα που θα εκτεθούν στο Bazaart, θα πωλούνται προς 70?.

ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Κατούνη 12-14

Εγκαίνια έκθεσης: 18 Φεβρουαρίου 2011, Ώρα: 19:30
Διάρκεια έκθεσης: 18-27 Φεβρουαρίου 2011

Ώρες λειτουργίας της έκθεσης:
Καθημερινές & Σαββατοκύριακο: 11:00 - 21:00

Πληροφορίες:
Point Events: Τηλ.: 2310 520 688, Kιν.: 6994 236 200, Ε-mail.: sales@pointadv.gr
ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ: 2310 385651, 2310 385654 & 2310 385661

Μαύρος Κύκνος

H Nina (Natalie Portman) είναι αποφασισμένη να γίνει πρίμα μπαλαρίνα: είναι πειθαρχημένη, τελειομανής, ανταγωνιστική και θα προσπαθήσει εξουθενωτικά μέχρι να γίνει η καλύτερη. Στο ίδιο σκληραγωγημένο σώμα όμως, κρύβεται κι ένα καταπιεσμένο, εύθραυστο κορίτσι που δεν αφέθηκε (δεν του επετράπη;) ποτέ να μεγαλώσει φυσιολογικά από την καταπιεστική μητέρα της. Ευαίσθητη, αγνή κι εντελώς απροετοίμαστη να αντιμετωπίσει τον κόσμο πέρα από τη σκηνή, μοιάζει με τον λευκό κύκνο που θέλει τόσο πολύ να ενσαρκώσει -είναι αναμφίβολα η ιδανική επιλογή για το ρόλο της βασίλισσας των Κύκνων, της λεπτεπίλεπτης Odette από τη 'Λίμνη των Κύκνων' του Tchaikovsky. Για να επιλεχθεί όμως από τον ιδιόρρυθμο, τυραννικό ιμπρεσάριο Thomas (Vincent Cassel), η Nina καλείται να αποδείξει ότι μέσα της κρύβει και έναν 'μαύρο κύκνο', ένα χαρακτήρα που ενσαρκώνει όλα όσα εκείνη δεν είναι: την ωμή, εκρηκτική ορμή μιας σκοτεινής δύναμης που αφήνεται ανεξέλεγκτη, που δεν χαλιναγωγείται, δεν καταπιέζεται, δεν συγκρατείται μπροστά σε τίποτα. Μιας δύναμης 'κακής', που βρίσκεται στον αντίποδα όλων αυτών που για τη Nina εκπροσωπούν το 'καλό'.

Κι ενώ η Nina προσπαθεί απεγνωσμένα να κατανοήσει τη φύση του Μαύρου Κύκνου και να διδάξει στον εαυτό της πώς να χορέψει το 'σκοτεινό' κομμάτι της Odile που της μοιάζει αδύνατο να προσεγγίσει, για τη νέα στο θίασο μπαλαρίνα Lily (Mila Kunis), αυτό μοιάζει εύκολο, αυτονόητο, σχεδόν φυσικό. Χωρίς καμία προσπάθεια, καμία πειθαρχία, η Lily αφήνεται στο πάθος του χορού, και μοιάζει να βγάζει από μέσα της ακατέργαστη την ενέργεια που ζητά ο Thomas. Αργά και βασανιστικά, η περιέργεια της Nina για τη μυστήρια 'νέμεσή' της θα μετατραπεί σε ζήλεια, η ζήλεια σε παράνοια και η παράνοια σε ανεξέλεγκτο τρόμο, βυθίζοντας την Nina όλο και πιο βαθιά σε ένα σκοτεινό, αρρωστημένο λαβύρινθο χωρίς διέξοδο.

Σκοτεινό, υποβλητικό, παρανοϊκό, τo «Black Swan» δεν είναι μόνο μια αποκαλυπτική ματιά πίσω από τις βαριές βελούδινες κουρτίνες της σκηνής, στο σκληρό και ανταγωνιστικό κόσμο του μπαλέτου. Δεν είναι μόνο μια ιδιοφυής μεταφορά της σκοτεινής ιστορίας της καταραμένης, άτυχης Odette της 'Λίμνης των Κύκνων' -μιας ιστορίας που σπάνια τραβάει την προσοχή των θεατών που συνήθως παρασύρονται από το μπαλέτο και δεν δίνουν τόση σημασία στην πλοκή. Η γεμάτη πόνο, αίμα κι εμμονές ιστορία της Nina είναι η σκληρή, επώδυνη μετάβαση από την καταναγκαστική αθωότητα στην επίπονη -και τελικά αβάσταχτη- αυτογνωσία. Εξάλλου, η γεμάτη τραυματισμούς και ιδρώτα καθημερινότητα της Nina σε τίποτα δεν μοιάζει με την ντελικάτη και αψεγάδιαστη εικόνα που μας βγάζει μια μπαλαρίνα επί σκηνής, μα θυμίζει περισσότερο την επίπονη καθημερινότητα και το γεμάτο χτυπήματα σώμα και ηθικό ενός 'Παλαιστή' -όπως ακριβώς στο προηγούμενο φιλμ του Darren Aronofsky. Μόνο που εδώ, οι επίμονες προσπάθειες της πρωταγωνίστριάς του να αγγίξει τα όριά της θα την οδηγήσουν ακόμα πιο μακριά, σε ακόμα πιο επικίνδυνα, δύσβατα και δυσνόητα μονοπάτια. Και καθώς η ιστορία ξετυλίγεται, αυτό που αρχικά έμοιαζε σαν ένας φόρος τιμής στα κλασικά μπαλετικά 'Κόκκινα Παπούτσια' πλησιάζει όλο και πιο απειλητικά τη διεστραμμένη ονειρική πραγματικότητα ενός «Mulholland Drive». Ένας ψυχοσεξουαλικός εφιάλτης, επίπονος, τρομακτικός, αριστουργηματικός, όπου η πραγματικότητα, η παράσταση κι οι παραισθήσεις χορεύουν στο μυαλό της Nina έναν φρενιασμένο χορό, που οδηγείται τελικά σε μια αναπόφευκτα τραγική -και αναπόφευκτα συγκλονιστική- κορύφωση. Οι ματωμένες πουέντ της Natalie Portman απαιτούν, δικαίως, το χειροκρότημά μας. 

http://www.cinemanews.gr/v5/movies.php?n=7346

Ο Darren Aronofsky, σκηνοθέτης της ταινίας, εμφανίστηκε το 1998 με την ταινία Π. Η ταινία περιγράφει τη προσπάθεια ενός ταλαντούχου εβραίου μαθηματικού, του Max Cohen, να ανακαλύψει την Χρυσή Σπείρα, και να αποδείξει ότι διαφορετικά συστήματα, όπως το χρηματιστήριο ή μια απλή παρτίδα του γιαπωνέζικου παιχνιδιού Go, αποτελούνται από μαθηματικά μοντέλα. Η δουλειά του τραβάει την προσοχή, μιας χρηματιστηριακής εταιρείας αλλά και μια ομάδας θρησκευόμενων εβραίων, που στόχο έχουν να εξασφαλίσουν το αποτέλεσμα της δουλειάς του Max. Ο Aronofsky, δεν είχε τα απαραίτητα κεφάλαια για να γυρίσει την ταινία, χρηματοδοτήθηκε μέσω δωρεών των $100 από φίλους και συγγενείς, με την υπόσχεση, πως εάν η ταινία ήταν κερδοφόρα θα τους έδινε πίσω $150! Με budget $60,000 η ταινία έκανε πρεμιέρα στο Sundance Festival της ίδιας χρονιάς, όπου χάρισε στον Aronofsky το πρώτο βραβείο σκηνοθεσίας. Πρωταγωνιστής της ταινίας ήταν ο Sean Gullette, φίλος του Aronofsky από το Harvard. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι ο σκηνοθέτης μας εισάγει στα πολύ κλειστά πορτραίτα που κάνει στους ήρωες του-ιδίως όταν αυτοί είναι σε κίνηση-, σήμα κατατεθέν της σκηνοθετικής του τεχνικής. Τέλος το Π, αποτέλεσε και την πρώτη συνεργασία του Aronfsky με τον Άγγλο συνθέτη Clint Mansell που έχει επιμεληθεί τις μουσικές για σχεδόν όλες τις ταινίες του.

Το Π έγινε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία, κάτι που έδωσε στον Aronofsky την δυνατότητα να κινηθεί πιο άνετα στην επόμενη ταινία του, το συγκλονιστικό Requiem For A Dream (2000), βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Hubert Selby Jr. Οι εκπληκτικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών -ιδίως της Ellen Burstyn που της χάρισαν μια υποψηφιότητα για Όσκαρ και Χρυσή Σφαίρα Α’ Γυναικείου Ρόλου- αλλά και η εξαιρετική σκηνοθεσία του Aronofsky, σε συνδυασμό με την εκπληκτική μουσική που συνέθεσε ο Clint Mansell και ερμήνευσαν οι Kronos Quartet, χάρισαν στην ταινία διθυραμβικές κριτικές, τόσο από το κοινό όσο και από τους δημοσιογράφους, κερδίζοντας βραβεία σε ανεξάρτητα φεστιβάλ κινηματογράφου.

Η εκπληκτική δουλειά του ανερχόμενου σκηνοθέτη δεν μπορούσε να περάσει απαρατήρητη από τα μεγάλα στούντιο, και η Warner Bros προσέλαβε τον Aronofsky για να σκηνοθετήσει το Batman: Year One. Ωστόσο η ταινία δεν γυρίστηκε ποτέ. Το 2006, βγήκε στις αίθουσες το The Fountain, ένα ρομαντικό δράμα το οποίο πέρασε πραγματικά από..σαράντα κύματα μέχρι να ολοκληρωθεί, κάθως τόσο ο Brad Pitt όσο και η Kate Blanchett αποχωρήσανε λίγο πριν αρχίσουν τα γυρίσματα της ταινίας. Την θέση τους πήραν ο Hugh Jackman και την Rachel Weisz. Ο Aronofsky σ’αυτή την ταινία, όπως και στο Π, εμπνέεται από τον εβραϊκό μυστικισμό. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες δυο ταινίες, το The Fountain δεν λαμβάνει καλές κριτικές, ενώ θεωρήθηκε και μια εισπρακτική αποτυχία από τους ειδικούς, καθώς δεν κατάφερε να φέρει πίσω πάνω από το 54% του αρχικού της budget.

Η γενική αποτυχία του The Fountain ανάγκασε τον Aronofsky σε μια επιστροφή στο περιβάλλον που ήξερε, δηλαδή μακριά από τις μεγάλες παραγωγές. Έτσι, το 2008, βγαίνει στις αίθουσες το The Wrestler -την ιστορία ενός μεγάλου ηλικιακά παλαιστή που προσπαθεί να διατηρήσει την παλιά του φήμη, προσπαθώντας ταυτόχρονα να ορθοποδήσει στην προσωπική του- με τον Αronofsky να μην βρίσκεται για πρώτη φορά πίσω από το σενάριο, αλλά Robert D. Siegel. Στο ρόλο του πρωταγωνιστή, ο σκηνοθέτης αποφασίζει να δώσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο Mickey Rourke, αντί του Nicholas Cage. Ο Rourke με την βοήθεια Afa Anoa'i, ενός πρώην επαγγελματία παλαιστή, θα δώσει στην κυριολεξία… ρέστα στην ερμηνεία του ήρωα του που θα του χαρίσει μια Χρυσή Σφαίρα και μια υποψηφιότητα για Oscar, όπως και η συμπρωταγωνίστρια του Marisa Tomei. H ταινία, που κέρδισε το Χρυσό Λέοντα στη Βενετία φέρνοντας πάλι στο προσκήνιο τον Aronofsky, εισέπραξε $44,6 εκατομμύρια, με αρχικό budget $6 εκατομμύρια, και θεωρούταν μέχρι και πρόσφατα η μεγαλύτερη του εισπρακτική επιτυχία.

Με το Black Swan ο Aronofsky ανεβάζει το πήχη ψηλά, βάζοντας τον εαυτό του στη λίστα με τους καλύτερους σκηνοθέτες της εποχής μας

Σύγχρονη Αιγυπτιακή πεζογραφία στα ελληνικά

«Η αιγυπτιακή λογοτεχνία είναι εναντίον του φονταμενταλισμού και του φανατισμού. Υπήρξαν δύο συγγραφείς, οι Φάραγκ Φούντα και Νάσερ Αμπού Ζιρ, οι οποίοι στάθηκαν απέναντι σ' αυτό το φαινόμενο και πλήρωσαν με τη ζωή τους. Η απόπειρα εναντίον του Ναγκίμπ Μαχφούζ ευτυχώς δεν είχε τραγικό τέλος. Πάντως, οι Αιγύπτιοι συγγραφείς και διανοούμενοι είναι αποφασισμένοι να εναντιωθούν στην τρομοκρατία, γιατί η τρομοκρατία αντιτίθεται στην ελευθερία της σκέψης».

Γκαμάλ Γιτάνι

Γνωστοί και πολυδιαβασμένοι οι σύγχρονοι πεζογράφοι της Αιγύπτου που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά. Κοινός τόπος των ιστοριών τους η μηδαμινή αξία της ανθρώπινης ζωής και ο διαρκής αγώνας των ηρώων που αγωνίζονται σκληρά για τα αυτονόητα που τελικά χάνονται ή συμβιβάζονται ή ακολουθούν αδιέξοδους δρόμους τού εξτρεμισμού.

Στο «Καφενείο Καρνάκ», που γράφτηκε αμέσως μετά τον θάνατο του Νάσερ και δημοσιεύτηκε το 1974, είναι ένα από τα πλέον οργισμένα έργα του Μαχφούζ. Περιγράφεται το ζοφερό κλίμα που επικράτησε στη χώρα του μετά την ήττα στον Πόλεμο των Εξι Ημερών και τον Ιούνιο του 1967. Στο μυθιστόρημα καταγγέλλονται προδοσίες, μυστικές συλλήψεις και εξαφανίσεις πολιτικών κρατουμένων.

Στο «Eνώπιον του θρόνου» ο νομπελίστας της Aιγύπτου, ο Nαγκίμπ Mαχφούζ ενώνει όλους τους σημαντικούς ηγέτες στην ιστορία της Aιγύπτου από τους Φαραώ μέχρι τον Γκαμάλ Aμπντ ελ Nάσερ και τον Aνουάρ αλ Σαντάτ σε μια αίθουσα, στην αίθουσα της Δικαιοσύνης, όπου απολογούνται για τα πεπραγμένα τους. Oι ηγέτες του παρελθόντος επικρίνουν ή εξυμνούν ο ένας τον άλλο: ο ιδρυτής της Aιγύπτου Φαραώ Mήνης κατηγορεί τον Nάσερ και το πραξικόπημά του για την παρακμή της χώρας, ενώ, στην πιο σύγχρονη ιστορία, ο Nάσερ επιτίθεται στον Σαντάτ για την πολιτική του. Στη φανταστική αίθουσα της Δικαιοσύνης, μετά τους πολιτικούς εμφανίζονται επαναστάτες, ποιητές, φελάχοι, ο καθένας με τη δική του άποψη, με τη δική του αντίρρηση, με τη δική του κριτική για την ιστορία αυτού του τόπου.

Στη Σκιά του Καΐρου» δύο άνδρες, δύο εγκάρδιοι φίλοι, διαβιούν το τέλος της νεότητάς τους περιδιαβαίνοντας στο σύγχρονο Κάιρο. Οι αλήθειες που τους παρουσιάζονται είναι συγκλονιστικές: μιζέρια, φτώχεια, τα δεινά σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας. Και μέσα σε όλα αυτά η ευτυχία σκοπός της αναζήτησής τους. Διότι μπορεί να κουβαλούν τις πλούσιες εμπειρίες τους, αλλά και οι δύο εξακολουθούν να αναζητούν την ευτυχία. Ώσπου ανακαλύπτουν ότι η ευτυχία τούς έχει προσπεράσει για τα καλά, φεύγοντας μαζί με τη νεότητά τους και απομακρύνοντας ακόμη και την προοπτική του έρωτα, που, άλλοτε, έμοιαζε δεδομένη.

Στο "Μέγαρο Γιακουμπιάν" οι χαρακτήρες, που διαγράφονται εξαιρετικά, εκπροσωπούν πτυχές της σύγχρονης Αιγύπτου, όπου η πολιτική διαφθορά συμμαχεί με τον αθέμιτο πλουτισμό και τη θρησκευτική υποκρισία, όπου η αλλαζονεία και η ασυδοσία των ισχυρών μεταφράζεται σε εκμετάλλευση των αδυνάτων, όπου ο νεανικός ιδεαλισμός μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε εξτρεμισμό, κι όπου ωστόσο διατηρούν ακόμα το κύρος τους ιδέες και απόψεις για μια κοινωνία χωρίς βία.

Στο "Σικάγο" ένα μωσαϊκό από αιγυπτιακές και αμερικανικές ζωές που έρχονται σε σύγκρουση στην Πανεπιστημιούπολη της Ιατρικής Σχολής του Ιλινόις στο Σικάγο κατά την περίοδο μετά την 11η Σεπτεμβρίου και προκαλούν μια πληθώρα από κρίσεις ταυτότητας.
Ανάμεσα στους πρωταγωνιστές είναι ένας άθεος, αντικαθεστωτικός Αμερικανός καθηγητής της γενιάς του '60, που η σχέση του με μια νεότερη Αφροαμερικανίδα γίνεται στόχος ρατσιστών· μια μαντιλοδεμένη φοιτήτρια διδακτορικού, που οι πεποιθήσεις της σύμφωνα με τον παραδοσιακό κώδικα της ανατροφής της ανατρέπονται όταν έρχεται σε επαφή με την αμερικανική κοινωνία· ένας μετανάστης που έχει ασπαστεί με πάθος τη νέα αμερικανική ταυτότητά του, αλλά δεν μπορεί να ξεχάσει τις αιγυπτιακές του ρίζες όταν αντιμετωπίζει το θέμα της "τιμής" της κόρης του· ένας Αιγύπτιος πληροφοριοδότης της Ασφάλειας, που συνεχώς αγορεύει με θρησκευτικές διδαχές, ενώ λαχταράει τον πλούτο και την εξουσία· κι ένας αντικαθεστωτικός ποιητής φοιτητής, που έρχεται να σπουδάσει στην Αμερική με μοναδικό σκοπό να χρηματοδοτήσει τις λογοτεχνικές του φιλοδοξίες, αλλά που η εμπειρία του στο Σικάγο αποδεικνύεται πιο επώδυνη από όσο λογάριαζε.

Στο «Εκεί που βασιλεύει ο ήλιος»  ήρωας, ο Αχμάντ ιμπν Αμπνταλάχ, φτάνει ως ταξιδιώτης και αναζητητής του απείρου χρόνου, του χρόνου της αθανασίας, σ' αυτό το αραβικό έως τη δύση του ηλίου παραμύθι της μάγευσης του κόσμου.

Οι «Πυραμίδες», πανάρχαιο σύμβολο του αιγυπτιακού πολιτισμού και σύμβολο παγκόσμιο, είναι και πάλι ο τόπος της ακύρωσης της μέτρησης των ρολογιών. Η Αρχαία Αίγυπτος, κατά τον Γαϊτάνι, δεν είναι η λατρεία των νεκρών και του θανάτου, αλλά ακριβώς το αντίθετο, η άρνηση του σκοταδιού της άλλης ζωής και η κατάφαση του φωτός του καθημέρα ανατέλλοντος ηλίου. Το έργο διαρθρώνεται σε δεκατέσσερις ιστορίες, οι οποίες συνδέονται η μία με την άλλη όπως μία πυραμίδα: η βάση της είναι η γη και η υπό αυτής άβυσσος και η κορυφή της ο ουρανός ώς το άνοιγμα του απέραντου ορίζοντος.

 «Ο Νομπελίστας Ναγκίμπ Μαχφούζ, Νόμπελ Λογοτεχνίας [1988],

 Γεννήθηκε το 1911 στο Κάιρο, στην πυκνοκατοικημένη, λαϊκή συνοικία ελ Γκαμαλίγια, μια περιοχή που περιγράφεται πολύ συχνά στα μυθιστορήματά του. Σπούδασε φιλοσοφία και εργάστηκε στο δημόσιο μέχρι το 1972, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε. Εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα το 1939. Έγραψε περισσότερα από 50 μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων, καθώς και 25 σενάρια για ταινίες. Τιμήθηκε με το κρατικό Αιγυπτιακό Βραβείο Λογοτεχνίας, και το 1988 του απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Τότε το έργο του άρχισε να διαδίδεται σε όλο τον κόσμο και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. Η γραφή του διακρίνεται για το ρεαλισμό και τον διεισδυτικό τρόπο με τον οποίο περιγράφει τις ιδιαιτερότητες της αραβικής κοινωνίας. Το 1994 εκδηλώθηκε απόπειρα δολοφονίας εναντίον του από φανατικούς ισλαμιστές. Μετά τη σταδιακή εξασθένηση της υγείας του, το τελευταίο διάστημα της ζωής του (υπέφερε από διαβήτη, νεφρική ανεπάρκεια, πίεση, και νοσηλεύτηκε με τραύματα από πτώση), υπέκυψε στο στρατιωτικό νοσοκομείο του Καΐρου, όπου νοσηλευόταν, στις 30 Αυγούστου 2006, σε ηλικία 95 ετών. Θεωρείται από πολλούς ομοεθνείς του αλλά και από πολλούς μελετητές του έργου του ίσως ο πιο χαρακτηριστικός συγγραφέας, όχι μόνον της Αιγύπτου, αλλά και του υπόλοιπου αραβικού κόσμου. Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία του: "Η αρχή και το τέλος", "Μίραμαρ", "Η τριλογία του Καΐρου", "Ράδοπις", "Τα παιδιά του Γκεμπελάουι", "Μέρες και νύχτες της Αραβίας", "Το έπος των Χαραφίς", "Φλυαρία πάνω στον Νείλο", "Κρυμμένα όνειρα στο Χαν Ελ Χαλίλι", "Το σοκάκι της αμαρτίας", "Ο καθρέφτης μιας ζωής", "Αδίσταχτος έρωτας", "Απόμεινε από το χρόνο μια ώρα", "Αγάπη κάτω απ' τη βροχή", -σχεδόν όλα- μεταφρασμένα απευθείας από τα αραβικά (από τους αραβόφωνους μεταφραστές Αχμέντ Έτμαν και Πέρσα Κουμούτση), από τις εκδόσεις Ψυχογιός, καθώς και το βιβλίο με συνομιλίες του με τον Μοχάμεντ Σαλμάουι, "Η δική μου Αίγυπτος". 

Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ

(2011) Ενώπιον του θρόνου, Ψυχογιός (2010) Χίμαιρα, Καστανιώτη (2008) Καφενείο Καρνάκ, Κέδρος (2007) Η σοφία μιας ζωής, Ψυχογιός (2005) Φλυαρία πάνω στον Νείλο, Ψυχογιός (2004) Μέρες και νύχτες της Αραβίας, Ψυχογιός (2003) Αγάπη κάτω απ' τη βροχή, Ψυχογιός (2003) Κρυμμένα όνειρα στο Χαν ελ Χαλίλι, Ψυχογιός (2002) Απόμεινε από το χρόνο μια ώρα, Ψυχογιός (2001) Αδίσταχτος έρωτας, Ψυχογιός (2001) Ο καθρέφτης μιας ζωής, Ψυχογιός (2001) Το σοκάκι της αμαρτίας, Ψυχογιός (2000) Η αρχή και το τέλος, Ψυχογιός (2000) Το παλάτι των επιθυμιών, Ψυχογιός (1999) Μιραμάρ, Ψυχογιός (1999) Ο δρόμος κοντά στο παλάτι, Ψυχογιός (1999) Ράδοπις, Ψυχογιός (1999) Τα παιδιά του Γκεμπελάουι, Ψυχογιός (1999) Το έπος των Χαραφίς, Ψυχογιός (1998) Η δική μου Αίγυπτος, Ψυχογιός (1997) Οι δρόμοι του Νείλου, Ψυχογιός

 Ο Αλάα Αλ-Ασουάνι γεννήθηκε το 1957 στην Αίγυπτο. Σπούδασε οδοντιατρική στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου και στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις στο Σικάγο. Το πρώτο του οδοντιατρείο ήταν στο Μέγαρο  Γιακουμπιάν. Γράφει σε αιγυπτιακές εφημερίδες για λογοτεχνία, πολιτική και κοινωνικά θέματα. Το δεύτερο μυθιστόρημά του "Το Μέγαρο Γιακουμπιάν" έχει μεταφραστεί σε εννέα γλώσσες και έχει μεταφερθεί με μεγάλη επιτυχία στον κινηματογράφο από τον Marwan Hamed. Το επόμενο μυθιστόρημά του, "Σικάγο" (2006), συνάντησε επίσης θετική υποδοχή από την κριτική και το κοινό.

Tίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ

(2009) Σικάγο, Πατάκη (2007) Το Μέγαρο Γιακουμπιάν, Πόλις

 

Ο Μπάχαα Ταχέρ γεννήθηκε στο Κάιρο το 1935. Αποφοίτησε από το τμήμα φιλολογίας του Αραβικού Πανεπιστημίου. Εξαιτίας των προβλήμάτων που αντιμετώπιζε με τη λογοκρισία, εγκατέλειψε την Αίγυπτο το 1975 και ταξίδεψε στην Αφρική και την Ασία, αναζητώντας δουλειά σαν μεταφραστής. Στις δεκαετίες του '80 και '90 έζησε στην Ελβετία, εργαζόμενος ως μεταφραστής για τα Ηνωμένα Έθνη. Στη συνέχεια επέστρεψε στην Αίγυπτο, όπου συνεχίζει να ζει μέχρι σήμερα, στη συνοικία Ζαμάλεκ του Καΐρου. Έχει γράψει τα μυθιστορήματα (στα αραβικά): "East of the Palms" ("Ανατολικά των Φοινίκων", 1985), "As Doha Said" ("Όπως έλεγε η Ντόχα", 1985), "Aunt Safiyya and the Monastery" ("Η θεία Σαφίγια και το μοναστήρι", 1991), "Love in Exile" ("Έρωτας στην εξορία", 1995), "The Point of Light" ("Το σημείο του φωτός", 1999) και "Sunset Oasis" ("Η όαση του ηλιοβασιλέματος", 2007). Η μετάφραση των έργων του στα αγγλικά από το Αμερικανικό Πανεπιστήμιο του Καΐρου, βοήθησε τη διεθνή τους σταδιοδρομία. Ιδιαίτερα το "Sunset Oasis", το οποίο εκδόθηκε στην Αγγλία και στις ΗΠΑ με πολύ καλές κριτικές και τα δικαιώματά του πουλήθηκαν σε πολλές γλώσσες. Για το μυθιστόρημα αυτό ο Μπάχαα Ταχέρ τιμήθηκε με το Διεθνές Βραβείο Αραβικής Λογοτεχνίας Ναγκίμπ Μαχφούζ, το 2008, με το "αραβικό βραβείο Μπούκερ", όπως λέγεται συχνά.

«Οταν ήμουν νέος, πιστεύαμε ότι η λογοτεχνία ήταν σοβαρή τέχνη και ότι θα άλλαζε τον κόσμο. Αυτό δεν έγινε, αλλά συνεχίζουμε πάντα με την ελπίδα ότι θα συμβάλει σε κάποια αλλαγή»

Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ

(2009) Όαση στο ηλιοβασίλεμα, Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη

O Γκαμάλ Γιτάνι γεννήθηκε το 1945. Αν και καταγόταν από την 'Ανω Αίγυπτο, έζησε και μεγάλωσε σε συνοικία του παλιού Καΐρου. Σπούδασε καλές τέχνες, με ειδίκευση στα περσικά χαλιά, τον κέρδισε όμως η δημοσιογραφία. Έζησε τη νεότερη Ιστορία της Αιγύπτου και τους πολέμους του 1967 και 1973 ως πολεμικός ανταποκριτής. Εκείνη ακριβώς την περίοδο της ζωής του τον κατακλύζει η επιθυμία να αρχίσει να γράφει. Δημοσίευσε 13 μυθιστορήματα και 6 συλλογές διηγημάτων. Oι ιστορίες του συχνά διαδραματίζονται στο μεσαιωνικό Κάιρο και απεικονίζουν μοντέλα μέσα από την αραβική διήγηση, την ποίηση, την παράδοση των σούφι και την ιστορία των Αράβων. Από το 1993 μέχρι σήμερα διευθύνει το εβδομαδιαίο περιοδικό "Akhbar Al-Adab" ("Πολιτιστικά νέα"), της εφημερίδας "Αλ Αχμπάρ

Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ

(2009) Μπαρακάτ, ο δίκαιος, Καστανιώτη (2006) Πυραμίδες, Καστανιώτη (2004) Εκεί που βασιλεύει ο ήλιος, Καστανιώτη

Ο Ιμπραήμ Αμντ ελ Μεγκίντ γεννήθηκε το 1946 στην Αλεξάνδρεια. Αποφοίτησε από το τμήμα Φιλοσοφικής του Πανεπιστημίου της Αλεξάνδρειας. Έχει συμμετάσχει σε λογοτεχνικά συνέδρια σε διάφορες χώρες, όπως Γαλλία, Ρωσία, Ιράκ, Λιβύη, Τυνησία, Ουκρανία, Μαρόκο, Η.Π.Α., Ισπανία κ.ά.. Αρθρογραφεί σε εφημερίδες και περιοδικά του αραβικού Τύπου, όπου και έχουν δημοσιευτεί νουβέλες και μικρές ιστορίες του. Έργα του έχουν γίνει αντικείμενο μελέτης σε διάφορα πανεπιστήμια. Ο Ιμπραήμ Αμντ ελ Μεγκίντ είναι ο πρώτος που τιμήθηκε με το Βραβείο Naguib Mahfouz το 1996. Έχει επίσης τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας της Αιγύπτου, το 2004.

Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ

(2009) Στη σκιά του Καΐρου, Libro

Η  Χάλα ελ Μπάντρι γεννήθηκε στο Κάιρο, στις 15 Οκτωβρίου του 1954. Αποφοίτησε από το τμήμα Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου του Καΐρου (1989), όπου και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Εμπόριο και στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Από το 1988, έχει δημοσιεύσει τα μυθιστορήματα "Swimming in the Jar" (1988), "Not Now" (1998), "A Certain Woman" (2001 - Βραβείο Διεθνούς Εκθέσεως Βιβλίου του Καΐρου), τις συλλογές διηγημάτων "The Dance of the Sun and Cloud" (1989), "The Horse Wings" (1992) "The Aunt Palace" (2007) και τα μελετήματα "Tales frοm El Khalsa" (1980), "Egyptian Peasant in Iraqi Land" (1980) "Iraqi Women" (1980), "Passion of Story Telling" (1988). Ως δημοσιογράφος, υπήρξε αρχισυντάκτρια ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων, καθιέρωσε εκπομπές πολιτιστικού ενδιαφέροντος στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση, επέβλεψε το πρόγραμμα νεανικής επιμόρφωσης και συνέβαλε στην καθιέρωση γυναικείων περιοδικών στο Ιράκ. Το έργο της αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης μεταπτυχιακών και διπλωματικών εργασιών στο τμήμα Συγκριτικής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου του Καΐρου.

Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ

(2008) Μοντάχα, Ηλέκτρα

Ο Χάλεντ Ελ Χαμίσι γεννήθηκε στο Κάιρο. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου, ενώ συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στη Σορβόννη. Το "Ταξί στους δρόμους του Καΐρου" είναι το πρώτο του βιβλίο, το οποίο χάρη στο χιούμορ και την αμεσότητά του έχει σημειώσει μεγάλη επιτυχία τόσο στη χώρα του (περισσότερα από 75.000 αντίτυπα στα αραβικά) όσο και στο εξωτερικό. Ασχολείται με τη σκηνοθεσία και την παραγωγή ταινιών, ενώ αρθρογραφεί τακτικά σε πολλές αιγυπτιακές εφημερίδες.

(2009)	Ταξί στους δρόμους του Καΐρου, Μεταίχμιο

Ο Γιουσούφ Ιντρίς είναι μια από τις μεγαλύτερες μορφές της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα. Ο Ταφίκ αλ-Χακίμ τον έχει χαρακτηρίσει ως "τον ανακαινιστή και την ιδιοφυία του διηγήματος". Γεννήθηκε το 1927, αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή το 1951 και άσκησε το επάγγελμα του γιατρού για αρκετά χρόνια. Η πρώτη του συλλογή διηγημάτων εκδόθηκε το 1956. Το 1960 άφησε την ιατρική για να γίνει συντάκτης σε μια καθημερινή εφημερίδα στο Κάιρο και συνέχισε να γράφει και να εκδίδει έργα του μέχρι το θάνατό του, το 1992. Ο Ιντρίς ήταν μαθητής του μεγάλου Άραβα νομπελίστα Ναγκίμπ Μαχφούζ και ακολούθησε πιστά τα χνάρια του δασκάλου του. Το 1997 τιμήθηκε με το Μετάλλιο Ναγκίμπ Μαχφούζ για τη Λογοτεχνία.

(2000)	Η πόλη του έρωτα και της φωτιάς, Ψυχογιός

Αίγυπτος

ΕΙΚΟΣΙ ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, ο αραβικός κόσμος ζει τη δική του δημοκρατική άνοιξη. Τότε ήταν η εξέγερση των λαών ενάντια στα κομμουνιστικά καθεστώτα που είχαν επαγγελθεί τον επίγειο παράδεισο, για να μετατραπούν τελικώς σε αυτοεγκλωβισμένα φρούρια ανελευθερίας, ανικανότητας και διαφθοράς. Το 2011 ήρθε η σειρά των χωρών που κατάφεραν μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο να απαλλαγούν από τον ζυγό της αποικιοκρατίας για να καταντήσουν σταδιακά τσιφλίκια φτώχιας, δικτατορικών κυβερνήσεων, νεποτισμού και γεροντοκρατίας: στις 5 χώρες της Βόρειας Αφρικής οι Πρόεδροί τους βρίσκονται συνολικά στην εξουσία 125 χρόνια, αν συνυπολογίσουμε και τον ανατραπέντα Πρόεδρο της Τυνησίας Μπεν Αλί.

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΤΥΝΗΣΙΑΣ και της Αιγύπτου, είναι αλήθεια ότι είχαν βάλει το χεράκι τους το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα. Τη δεκαετία του 2000 στην Αίγυπτο και λίγο νωρίτερα στην Τυνησία επέβαλαν τις γνωστές συνταγές μαζικών αποκρατικοποιήσεων, μείωσης του ρόλου του κράτους, απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων και fast track ξένων επενδύσεων.

ΣΤΗΡΙΓΜΕΝΕΣ ΣΤΗΝ ΑΠΑΝΘΡΩΠΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ του φθηνού εργατικού δυναμικού, οι νεοφιλελεύθερες συνταγές έδειξαν στην αρχή να αποδίδουν: η Τυνησία μετατράπηκε σε χώρα-μοντέλο που ο πρώην Γάλλος πρόεδρος Ζακ Σιράκ αποκαλούσε «οικονομικό θαύμα» και η Αίγυπτος στο αγαπημένο παράδειγμα των διεθνών αγορών και της Ουάσινγκτον. Λόγω των ξένων επενδύσεων που διευκόλυνε η νέα νομοθεσία, οι αριθμοί άρχισαν να ευημερούν αλλά να υποφέρουν οι άνθρωποι: οι φτωχοί πολλαπλασιάστηκαν και οι κοινωνικές ανισότητες μεγάλωσαν. Στην Τυνησία ξέρουμε τι έγινε: χρειάστηκε απλώς η αυτοπυρπόληση ενός μικροπωλητή για να μπει φωτιά σε όλο τον βάλτο. Στην Αίγυπτο, μόνο το 2008, 14 άτομα έχασαν τη ζωή τους σε συμπλοκές στις ουρές έξω από τους φούρνους που πωλούσαν ψωμί σε τιμές επιδοτούμενες από το κράτος.

ΓΙ' ΑΥΤΟ, ΑΛΛΩΣΤΕ, η εξέγερση της Αιγύπτου δεν έπεσε από τον ουρανό: είχαν προηγηθεί μεγάλες εργατικές απεργίες (800 το 2008-9, χωρίς ιστορικό προηγούμενο στη χώρα), ο δημόσιος βασανισμός και η δολοφονία από αστυνομικούς ενός νεαρού αποφοίτου του Πανεπιστημίου της Αλεξάνδρειας που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στη νεολαία καθώς και οι μεγάλες κινητοποιήσεις του 2008 ενάντια στις αυξήσεις των τιμών στο ψωμί και τα άλλα βασικά αγαθά, οι οποίες οργανώθηκαν και συντονίστηκαν μέσω του Facebook και των άλλων σελίδων κοινωνικής δικτύωσης.

ΜΕΡΙΚΟΙ ΜΠΛΟΓΚΕΡ ΣΥΝΕΛΗΦΘΗΣΑΝ ή πήγαν στη φυλακή, αλλά οι συνεχιστές τους μετέδωσαν λεπτό προς λεπτό σε όλη την Αίγυπτο τις εξελίξεις στην Τυνησία, οι οποίες έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην αιγυπτιακή εξέγερση. Άλλωστε, το πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του ίντερνετ φαίνεται από τις διαφορετικές εξελίξεις που σημειώνονται στην Αίγυπτο σε σχέση με την πολύ πιο ήρεμη Υεμένη: στην τελευταία οι κοινωνικές συνθήκες είναι πολύ χειρότερες, αλλά της λείπει τόσο το ίντερνετ, που είναι ελάχιστα δια- δεδομένο, όσο βεβαίως και η ανεξάρτητη κοινωνία των πολιτών, από τους νέους και τους ανέργους μέχρι τα μεσαία στρώματα, τους καθηγητές και τους εργαζόμενους, που εξεγείρονται στην Αίγυπτο.

ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΑΚΡΙΒΩΣ είναι ότι το κίνημα που συνταράσσει την Αίγυπτο δεν έχει καμία κομματική ή θρησκευτική εξάρτηση. Ο Χόσνι Μουμπάρακ είχε φροντίσει να διαλύσει τη λαϊκή (μη θρησκευτική) αντιπολίτευση με τις φυλακίσεις και τα βασανιστήρια. Mια συνηθισμένη μέθοδος ήταν να αφήνουν τους αντιφρονούντες χωρίς φαγητό και νερό στη μέση της ερήμου. Η δε Μουσουλμανική Αδελφότητα, που συνέχισε να δρα μέσα από τα τζαμιά, τις πρώτες μέρες διαχώρισε τη θέση της από την εξέγερση. Αναγκασμένη να πάρει μέρος με κρύα καρδιά στις διαδηλώσεις στη συνέχεια, έριξε το σύνθημα «Ο Θεός είναι μεγάλος» για να πάρει ως απάντηση από τους διαδηλωτές το σύνθημα «Χριστιανοί-Μoυσουλμάνοι, κοινός αγώνας». Εξάλλου, η Μουσουλμανική Αδελφότητα έχει αποκηρύξει τη βία και μοιάζει περισσότερο με τον Ερντογάν παρά με τους Αγιατολάχ του Ιράν. Το σκιάχτρο του Μπιν Λάντεν που επισείει ο Αιγύπτιος δικτάτορας για να συγκινήσει τους Αμερικανούς πάτρωνές του είναι το τελευταίο κόλπο πριν εγκαταλείψει το προεδρικό μέγαρο.

Tτου Στέλιου Κούλογλου

 H γενιά του Facebook εξεγείρεται
Lifo τχ.234, 3/2/2011

Για μένα η Αίγυπτος δεν είναι μονάχα ένα κομμάτι γης· η Αίγυπτος γέννησε τον πολιτισμό. Στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι η μάνα χώρα και, ό,τι κι αν της συμβεί, αυτό θα της εξασφαλίζει ιδιαίτερη εκτίμηση και σεβασμό μεταξύ των εθνών - έτσι ακριβώς όπως τα παιδιά οφείλουν στου γονείς, ακόμη και αν τους ξεπεράσουν σε πλούτο, μόρφωση και ισχύ.
Η Αίγυπτος έχει τον αρχαιότερο πολιτισμό· όλοι οι λαοί πέρασαν από εδώ, ο ένας ύστερ' απ' τον άλλον. Μετά τους Φαραώ ήρθαν οι Πέρσες, κατόπιν οι Έλληνες, έπειτα οι Ρωμαίοι και οι Άραβες, και ούτω καθεξής. Η κοιλάδα του Νείλου έγινε ένα παγκόσμιο βιβλίο, στο οποίο έχουν υπογράψει όλοι οι πολιτισμοί, αφήνοντας το στίγμα τους.

Ναγκίμπ Μαχφούζ

Τάκης Βαρβιτσιώτης , Θεσσαλονίκη 1916-1/2/2011

Με κοιτάζεις
Ένα ρουμπίνι ανάβει
Στο βυθό της θάλασσας
Ένας άλικος κύκλος
Με περισφίγγει

Μιλάς
Βουίζουν μέλισσες
Σε μια κυψέλη
Μια αιμάτινη σφραγίδα
Αποτυπώνεται στο στήθος μου

Σωπαίνεις
Γεννιούνται περιστέρια
Παγώνουν τα δάκρυα

Χαμογελάς
Λάμπουν ατέλειωτες
Δροσοσταλίδες
Ένα χέρι αόρατο μ' οδηγεί
Στον προθάλαμο του ονείρου

Ενωμένα χέρια, 1980

 Τι ευτυχία θα ήταν να μπορούσε ένας στίχος να αλλάξει την πραγματικότητα! Αλλά η πραγματικότητα, κυρίως στις μέρες μας, είναι αδυσώπητη και επηρεάζει ολέθρια τον ποιητή. Καταργεί την ευαισθησία, κατατομή στα αισθήματα του με το ψυχρό λεπίδι ενός ανατόμου και τον υποχρεώνει να μην ονειρεύεται, αλλά να διανοείται! Ωστόσο, η υπέρβαση είναι αναγκαία. Έτσι, εγώ τουλάχιστον, δεν μπορώ να αποδεχθώ αυτή την τόσο παγερή και απάνθρωπη προοπτική, αυτή την περίπτυξη του θανάτου και αγωνίζομαι πάντα να ξεπεράσω την φρικτή ανελέητη πραγματικότητα που ζούμε, να διασώσω την αυταπάτη, να συντηρήσω τους χτύπους της καρδιάς. Γιατί στους σημερινούς ποιητές εναπόκειται να προβούν σε μια υπέρβαση του πραγματικού, να ψελλίσουν κάποιες λέξεις ζωοποιές, να εξαπολύσουν κύματα φωτός, που είναι πρωτίστως πηγές ελπίδας για όλους τους ανθρώπους

Από μια συνέντευξή του στον Γιώργο Παπαδάκη 

Γεννημένος το 1916 στη Θεσσαλονίκη (σσ. κατοικούσε στο ίδιο σπίτι σχεδόν από τη γέννησή του πίσω από την Αγία Σοφία), σπούδασε νομικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και διορίστηκε ως δικηγόρος το 1940. Παρά ταύτα παρέμεινε έκτοτε αφοσιωμένος στην ποίηση. Αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, στα γράμματα εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1936, στο περιοδικό «Μακεδονικές Ημέρες», και πιο δυναμικά μία δεκαετία αργότερα, όταν εκδόθηκε το περιοδικό «Κοχλίας».

Δημοσίευσε 22 ποιητικές συλλογές. Το έργο του μεταφράσθηκε σε πολλές ξένες γλώσσες και ο ίδιος μετέφρασε Γάλλους, Ισπανούς και λατινοαμερικανούς ποιητές. Ήταν μέλος της Παγκόσμιας Οργάνωσης των Ποιητών και επισκέφθηκε, ως επίσημος καλεσμένος, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρουμανία και την Ισπανία. Είχε λάβει μέρος σε πολλά φεστιβάλ Ποίησης, ενώ παρευρέθηκε και ως εκπρόσωπος τής Ελλάδας σε παγκόσμια συνέδρια και σε διεθνείς συναντήσεις συγγραφέων. Τιμήθηκε με το Βραβείο της Ομάδας των Δώδεκα, το Α΄Κρατικό Βραβείο Ποίησης, το Βραβείο Ποίησης της Ακαδημίας Αθηνών, το Βραβείο Ουράνη, το Παγκόσμιο Βραβείο Ποίησης Φερνάντο Ριέλο, τον τίτλο του Ιππότη του Γαλλικού Τάγματος των Γραμμάτων και των Τεχνών και το ευρωπαϊκό Βραβείο Χέρντερ. Το 1995 εκλέχθηκε μέλος της Διεθνούς Ακαδημίας Μιχαήλ Εμινέσκου, που εδρεύει στην Ρουμανία, και του απονεμήθηκε το Χρυσό Μετάλλιο Τιμής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Συγκέντρωσε, στα 70 και πλέον χρόνια της ενασχόλησής του με την ποίηση, τις περισσότερες ίσως διακρίσεις, που έχουν δοθεί σε Έλληνα ποιητή. Ο νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης (σσ. ο ίδιος, παρά τις πολλαπλές του διακρίσεις, δεν κατάφερε να βραβευθεί με τον Νόμπελ ποίησης, παρότι υπήρξε τρεις φορές υποψήφιος) τον είχε χαρακτηρίσει «βαθύ γνώστη της λυρικής τέχνης».

Από το 1999 υπήρξε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

«Ο ποιητής / Αυτός ο αθώος / Αυτός ο μάγος / Ο θαυματοποιός / Ο μυστηριώδης δαμαστής των λέξεων / Που λατρεύει την ομορφιά / Αυτός ο μικρός θεός που μιλά / Και με το λόγο του γίνεται φως» έγραφε «αυτοχαρακτηριζόμενος», ίσως περιγράφοντας τον «ποιητή» με τον τίτλο «αυτός ο μικρός Θεός που μιλά» σ΄ένα από τα τελευταία ποιήματά του, από τη συλλογή «Όμως το χιόνι πάντα μένει».

«Είναι καιρός να καλλιεργηθεί η ιδέα ότι η ποίηση -όπως και η τέχνη γενικότερα- είναι ένας σταυρός μαρτυρίου, που τον σηκώνουν μοναχά άνθρωποι σημαδεμένοι από τη μοίρα, μία νόσος εκ γενετής. Με δύο λόγια δημοκρατία, σοσιαλισμός, χριστιανισμός, είναι το τρίπτυχο που αντιπροσωπεύει και συμπυκνώνει την πνευματική μου υπόσταση», έλεγε προ τριετίας σε συνέντευξή του με αφορμή την απονομή του Βαλκανικού βραβείου «Αίμος».

Σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε σήμερα ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας, το Διοικητικό Συμβούλιο σε έκτακτη συνεδρίασή του αποφάσισε: Να παραβρεθεί σύσσωμο στην κηδεία του, να αφιερώσει στη μνήμη του τη φετινή γιορτή της Παγκόσμιας Ημέρας Ποίησης (21 Μαρτίου) και να θεσπίσει ένα ετήσιο βραβείο νέων Θεσσαλονικέων ποιητών, στη μνήμη του.

Από το tvxs

Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ

(2010) Υδατόσημα, Μπίμπης Στερέωμα (2009) Τα ποιήματα του 2008, Κοινωνία των (δε)κάτων (2008) Ο διάπλους του καθρέφτη, Αρμός (2007) Εκλογή ποιημάτων, Αρμός, [μετάφραση] (2007) Εκλογή ποιημάτων, Αρμός, [μετάφραση] (2006) Ανθολογία ποιημάτων, Κοροντζής, [μετάφραση] (2004) Το μήνυμα των ποιητών, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη (2003) Ποιήματα 1941 - 2002, Καστανιώτη (2002) Εκλογή ποιημάτων, Ιωλκός, [μετάφραση] (2002) Μικρά ερωτικά εγκώμια, Αρμός (2002) Όμως το χιόνι πάντα μένει, Ίνδικτος (2001) Εκλογή ποιημάτων, Εκδοτική Θεσσαλονίκης, [μετάφραση] (2000) Άτριον, Κέδρος (1999) Ποιήματα, Αρμός, [μετάφραση] (1999) Πρόσωπο και είδωλο του Γ. Θέμελη, Ευθύνη (1999) Τα δώρα των μάγων, Καστανιώτη (1999) Τιμή στον Τ. Κ. Παπατσώνη, Ευθύνη (1998) Όχι πια δάκρυα, Κέδρος (1997) Άρωμα ενός κομήτη, Καστανιώτη (1997) Νήματα της παρθένου, Κέδρος (1993) Η θαυμαστή αλιεία, Μπίμπης Στερέωμα (1993) Φαέθων, Μπίμπης Στερέωμα (1988) Σύνοψη, Παρατηρητής (1986) Δέκα ποιήματα της οργής και του χρέους μαζί με το δοξαστικό της ελευθερίας, Παρατηρητής (1980) Ενωμένα χέρια, Μπίμπης Στερέωμα (1979) Η Άννα της απουσίας, Μπίμπης Στερέωμα Τρίτη πανελλήνια ποιητική συνάντηση 1940-1960, Παρατηρητής

Θρυμματίστηκε ο καθρέφτης μου
Και το χαμόγελό μου

Πίσω απ’ τα σύννεφα
Μια λευκή μορφή
Με περιμένει
Μακραίνοντας του χαμογέλιου μου τα θρύμματα

Ύστερα έρχεται το σκοτάδι
Μια αιχμή λαμπερή
Ένα μεγάλο μάτι που αργοπορεί σε κάθε γραμμή
Το κρύο και η αλήθεια

Ένας καπνός που βγαίνει από το στήθος μου

Μεταθανάτιο

Φύλλα ύπνου, 1949